TEZA Jeżeli uchwała rady miasta utraciła moc obowiązującą na skutek stwierdzenia jej niezgodności z prawem przez sąd administracyjny, to uchwała, której treścią jest wyłącznie zmiana takiej uchwały, traci znaczenie prawne, a zatem nie może podlegać kontroli w postępowaniu przed sądem administracyjnym.
STAN FAKTYCZNY
Rada miasta działając na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz.U. nr 97, poz. 1050 z późn. zm.) w związku z art. 18 ust. 2 pkt 15, art. 40 ust. 1 oraz art. 42 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), w czerwcu 2008 r. podjęła uchwałę w sprawie taryfy opłat za usługi przewozowe lokalnym transportem zbiorowym powierzone do realizacji przez gminę oraz kategorie osób uprawnionych do ulg za przejazdy lokalnym transportem zbiorowym. Kolejną uchwałą z grudnia 2008 rada miasta dokonała zmiany powyższej uchwały.
W kwietniu 2009 r. wojewoda wniósł do wojewódzkiego sądu administracyjnego skargę o stwierdzenie nieważności tej uchwały. W uzasadnieniu skargi wskazano, że podstawy prawnej do wydania uchwały – podobnie jak w przypadku uchwały nowelizowanej z czerwca 2008 r. – nie może stanowić art. 8 ust. 1 ustawy o cenach. WSA oddalił skargę wojewody, wskazując, że rada gminy jest zobowiązana do określenia wysokości cen i opłat albo sposobu ich ustalenia za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej, którymi są usługi przewozowe lokalnym transportem zbiorowym. Zdaniem WSA zmiana postanowień uchwały dokonana zaskarżoną uchwałą z grudnia 2008 r., ma oparcie w powyższych przepisach. Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Co istotne po ponownym rozpoznaniu sprawy dotyczącym uchwały z czerwca 2008 r. WSA w Gliwicach, wyrokiem z 27 września 2010 r. stwierdził, że przedmiotowa uchwała rady miasta została wydana z naruszeniem prawa oraz stwierdził, że uchwała ta nie podlega wykonaniu. To orzeczenie uprawomocniło się.
UZASADNIENIE
Jak podkreślili sędziowie, NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Niemniej jednak przed przejściem do merytorycznej analizy zarzutów skargi kasacyjnej, NSA ma w każdym przypadku obowiązek zbadania, czy w sprawie nie zachodzą okoliczności uzasadniające wydanie orzeczenia o odrzuceniu skargi lub umorzenie postępowania, szczególnie gdy w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym istniały przyczyny do wydania takiego orzeczenia (art. 189 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 z późn. zm.). Sytuacja taka jest odstępstwem od zasady związania NSA granicami skargi kasacyjnej. Sędziowie NSA rozpoznający przedmiotową skargę podkreślili dodatkowo, że postanowienie o uchyleniu zaskarżonego orzeczenia i umorzeniu postępowania powinno być wydane nie tylko wtedy, gdy przyczyna umorzenia istniała w czasie, w którym wydano orzeczenie sądu I instancji, lecz również w sytuacji, gdy przyczyna taka pojawiła się w okresie późniejszym, po wydaniu orzeczenia pierwszoinstancyjnego. Za taką wykładnią przemawiają w szczególności względy racjonalności i ekonomii procesowej. W okolicznościach całokształtu sprawy NSA podkreślił, że byt prawny aktu prawnego, którego przedmiotem jest wprowadzenie zmian do innego aktu prawnego, zależy od istnienia w systemie prawnym aktu nowelizowanego. Jedyną funkcją aktu nowelizującego jest bowiem modyfikacja treści normatywnej aktu nowelizowanego. Ten skutek prawny aktu nowelizującego realizuje się zaś w chwili wejścia w życie takiego aktu. W konsekwencji jeżeli akt nowelizowany utraci moc obowiązującą, pozbawione mocy obowiązującej stają się również normy prawne wprowadzone do takiego aktu w przeszłości przez akt nowelizujący. Akt nowelizujący staje się wówczas pozbawiony znaczenia prawnego. Oznacza to w szczególności, że zbędne i bezprzedmiotowe jest dokonywanie kontroli legalności takiego aktu.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 stycznia 2011 r., sygn. akt II GSK 102/10.
Opinia
Uchwała rady gminy, której przedmiotem jest wyłącznie zmiana innej uchwały, ma charakter akcesoryjny i jest ona w sposób nierozłączny związana z uchwałą pierwotną. Trudno byłoby zaakceptować odmienne stanowisko i uznać, iż uchwała zmieniająca może być oderwana od uchwały zmienianej, skoro jej przedmiot odnosi się wyłącznie do tej pierwszej. Orzeczenie to jest o tyle istotne, iż w jasny sposób wyznacza kierunek orzecznictwa administracyjnego, jak również może być wskazówką dla organów nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego. Z analogicznymi sytuacjami możemy mieć również do czynienia, jeżeli w toku badania przez organy nadzoru lub sądy aktów organów j.s.t. akt taki zostanie uchylony przez organ, który go wydał. Z powyższych względów z aprobatą należy przyjąć przedmiotowe orzeczenie.