W jakich sytuacjach wójt może ustalić w drodze decyzji opłatę adiacencką? Jak ustala się jej wysokość?
Jeżeli w wyniku podziału nieruchomości dokonanego na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego, który wniósł opłaty roczne za cały okres użytkowania tego prawa, wzrośnie jej wartość, wójt, burmistrz albo prezydent miasta może ustalić z tego tytułu, w drodze decyzji, opłatę adiacencką. Zobowiązanym do jej uiszczenia powinien być właściciel lub użytkownik wieczysty, na którego wniosek został dokonany podział nieruchomości. Opłata adiacencka stanowi swoisty rodzaj renty gruntowej, przypisanej przez ustawodawcę gminie z cudzej nieruchomości. Uzasadnieniem dla powyższego uprawnienia gminy jest wzrost wartości nieruchomości na skutek jej ewidencyjnego podziału. Należy przy tym nadmienić, że podział nieruchomości jest zatwierdzany decyzją administracyjną organu wykonawczego gminy, działającego w tym przypadku jako organ administracji rozstrzygający indywidualną sprawę z zakresu administracji publicznej.
Przepisy ustawy wymagają zaistnienia określonych przesłanek, aby decyzja o ustaleniu opłaty adiacenckiej z tytułu podziału nieruchomości mogła zostać wydana. Należą do nich następujące okoliczności:
● nie upłynął ustawowy okres trzech lat od momentu, gdy decyzja zatwierdzająca projekt podziału nieruchomości stała się ostateczna,
● w chwili, gdy decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna, obowiązywała uchwała rady gminy ustalająca wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej,
● wysokość stawki uchwalonej przez radę gminy jest nie wyższa niż 30 proc. różnicy wartości nieruchomości,
● nastąpił faktyczny wzrost wartości nieruchomości wskutek jej podziału, ustalonej na podstawie opinii sporządzonej w formie operatu szacunkowego przez rzeczoznawcę majątkowego.
Ustalenie opłaty adiacenckiej następuje odrębną decyzją administracyjną wydawaną przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Decyzja ta może być zatem wydana po tym, gdy decyzja o zatwierdzeniu podziału nieruchomości stanie się ostateczna, ponieważ dopiero wtedy ewidencyjny podział nieruchomości staje się wykonalny. Opłata adiacencka może być ustalona również wtedy, gdy ewidencyjny podział nieruchomości nastąpił na skutek prawomocnego orzeczenia sądu cywilnego. Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustala rada gminy, w drodze uchwały, w wysokości nie większej niż 30 proc. różnicy wartości nieruchomości. Po określeniu wartości nieruchomości przez rzeczoznawcę majątkowego organ orzekający ustala wysokość opłaty adiacenckiej. Czynności określenia wysokości opłaty organ dokonuje na podstawie stawki procentowej odnoszonej do kwoty obrazującej różnicę między wartością nieruchomości przed zatwierdzeniem podziału nieruchomości a wartością po jego zatwierdzeniu. Co ważne, organ orzekający może zastosować stawkę procentową jedynie w wysokości określonej w uchwale rady gminy obowiązującej w dniu, gdy decyzja o zatwierdzeniu podziału nieruchomości stała się ostateczna albo orzeczenie sądu o podziale stało się prawomocne.