Lucyna K. wraz z grupą dwudziestu innych osób chce wspierać edukację młodzieży z biednych rodzin. Taka grupa jest wystarczająca, aby założyć stowarzyszenie o wskazanych celach.
Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Może zostać powołane przez co najmniej piętnaście osób. W tym celu konieczne są ponadto uchwalenie statutu oraz wybór komitetu założycielskiego.
Cudzoziemcy i małoletni
Prawo tworzenia stowarzyszenia przysługuje co najmniej piętnastu obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawionym praw publicznych. Jego członkami mogą zostać także osoby małoletnie. Jeżeli są one w wieku od 16 do 18 lat i mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą nie tylko należeć do stowarzyszeń, lecz także korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego. Warunkiem jednak jest to, aby w składzie zarządu większość stanowiły osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych. Członkami stowarzyszenia mogą zostać także osoby młodsze. Osoby poniżej 16. roku życia mogą, za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach. Nie przysługuje im jednak prawo do udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków. Nie mogą także wybierać władz stowarzyszenia, ani kandydować do zasiadania w nich. Jeżeli jednak określona jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, wówczas mają oni zarówno czynne, jak i bierne prawo wyborcze do jej władz. Szczególne zasady obowiązują natomiast cudzoziemców. Jeżeli mają oni miejsce zamieszkania na terytorium Polski, mogą wprawdzie zrzeszać się na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Cudzoziemcy niespełniający tego warunku, mogą natomiast wstępować tylko do tych stowarzyszeń, których statuty przewidują taką możliwość.
Rejestracja w KRS
Osoby pragnące założyć stowarzyszenie muszą uchwalić jego statut oraz dokonać wyboru komitetu założycielskiego. Ten ostatni jest odpowiedzialny za złożenie do sądu wniosku o rejestrację stowarzyszenia wraz ze statutem, z listą założycieli, protokołem z wyboru komitetu oraz informacją o adresie tymczasowej siedziby. Zgodnie z obowiązującymi przepisami stowarzyszenie podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Wniosek powinien być zatem rozpoznany przez sąd rejestrowy niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia jego złożenia. Jednocześnie jego odpis doręcza się także organowi nadzorującemu, a więc wojewodzie lub staroście właściwemu ze względu na siedzibę stowarzyszenia. Organ ten ma prawo wypowiedzieć się w sprawie wniosku w terminie 14 dni od jego doręczenia, a także przystąpić do postępowania za zgodą sądu jako zainteresowany.
Jeżeli ponadto sąd rejestrowy uzna za niezbędne dokonanie dodatkowych ustaleń, może w tym celu wyznaczyć posiedzenie wyjaśniające. Postanowienie o zarejestrowaniu stowarzyszenia jest wydawane po stwierdzeniu, że jego statut oraz założyciele spełniają wszystkie wymagania przewidywane przez przepisy prawa. Należy pamiętać, że postępowanie w sprawach o wpis do rejestru stowarzyszeń jest wolne od opłat sądowych.
Praca społeczna członków
Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Ma ono prawo do samodzielnego określenia swoich celów, programów działania i struktur organizacyjnych oraz uchwalania aktów wewnętrznych dotyczących jego działalności. Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej członków. Do prowadzenia swoich spraw może jednak zatrudniać pracowników. Najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zebranie członków. Podejmuje ono uchwały we wszystkich sprawach, w których nie jest określona właściwości innych władz. Zamiast walnego zebrania członków statut może jednak przewidywać utworzenie zebrania delegatów.
PRZYKŁAD
Co najmniej trzy osoby mogą założyć stowarzyszenie zwykłe
Uproszczoną formą stowarzyszenia jest stowarzyszenie zwykłe, które nie ma osobowości prawnej. Mogą je założyć co najmniej trzy osoby. W tym celu konieczne jest uchwalenie regulaminu działalności określającego w szczególności jego nazwę, cel, teren, środki działania, siedzibę oraz przedstawiciela reprezentującego. O utworzeniu stowarzyszenia zwykłego jego założyciele informują na piśmie właściwy ze względu na przyszłą siedzibę organ nadzorujący. Jeżeli w ciągu 30 dni od dnia uzyskania informacji o założeniu stowarzyszenia zwykłego nie zakazano jego działalności, może ono rozpocząć działalność
Podstawa prawna
Art. 1 – 42 ustawy z 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 855).