Jakie są zadania samorządów w zakresie zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEE)? W jaki sposób gmina może uczestniczyć w tworzeniu systemu zbierania ZSEE?
Art. 7 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) stanowi, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. Ustawodawca wskazuje, iż zadania te obejmują w szczególności utrzymanie czystości i porządku oraz sprawy związane z unieszkodliwianiem odpadów. Z kolei z art. 16 ustawy o odpadach (Dz.U. z 2010 r. nr 185, poz. 1243 z późn. zm.) precyzuje, że do obowiązkowych zadań własnych gmin w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi należy m.in. inicjowanie i ułatwianie tworzenia punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, wskazywanie lokalizacji, w których mogą być prowadzone akcje odbierania zużytego sprzętu od mieszkańców gminy oraz podejmowania działań informacyjnych i edukacyjnych w tym zakresie. Szczegółowe kwestie w zakresie postępowania z ZSEE reguluje ustawa z 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. nr 180, poz. 1495 z późn. zm., dalej U.Z.S.E.E.). Jej głównym celem jest stworzenie dobrego systemu gospodarowania zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym.
Inna, równie ważna ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2005 r. nr 236, poz. 2008 z późn. zm.) przewiduje, że do zadań własnych gmin należy utrzymanie czystości i porządku oraz udostępnianie mieszkańcom informacji o znajdujących się na terenie gminy punktach zbierających ZSEE. Pierwsze z tych zadań wykonywane jest poprzez uchwalenie przez radę gminy po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Regulamin określa szczegółowe wymagania dotyczące utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Wymagania te obejmują m.in. prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, w tym odpadów ZSEE. Kolejnym obowiązkiem rady gminy wynikającym z ustawy o odpadach jest dostosowanie takiego regulaminu do gminnego planu gospodarki odpadami w terminie nie dłuższym niż trzy miesiące od daty uchwalenia tego planu. Z obowiązku informowania mieszkańców o znajdujących się na terenie gminy punktach ZSEE gmina może się wywiązać poprzez umieszczenie takiej informacji na stronie internetowej lub w sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie, np. na tablicy informacyjnej znajdującej się w gminie. Istotne jest, aby informacja zawierała firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię i nazwisko i adres zbierającego ZSEE, a także adresy punktów zbierania ZSEE.
Gmina ma kilka sposobów uczestnictwa w zbieraniu ZSEE, m.in. może poprzez swoje jednostki organizacyjne zajmujące się odbiorem odpadów komunalnych przy współpracy z organizacjami zajmującymi się zbieraniem elektroodpadów tworzyć lokalne punkty zbierania zużytego sprzętu. Wówczas uzyskuje pełną kontrolę nad realizacją swoich zadań, ograniczając przy tym własne nakłady finansowe oraz zyskując pewność co do dalszych losów odebranego sprzętu, który zgodnie z przepisami musi być przekazany do zakładu przetwarzania. Po drugie gmina może samodzielnie otworzyć lokalny punkt zbierania ZSEE. W powyższym wypadku sama finansuje cały proces tworzenia i utrzymania punktu oraz podpisuje umowę z odbierającym, który odbierać będzie zebrany w punkcie sprzęt. Trzecie rozwiązanie, jakie może przyjąć gmina, polega na przeniesieniu obowiązku utworzenia punktu zbierania na lokalną firmę, która zajmuje się utrzymaniem czystości w gminie. Gmina we własnym zakresie musi dopilnować, by zbierający przekazywał zebrane urządzenia do zakładu przetwarzania lub organizacji odzysku i przedstawiał odpowiednie dowody w tym zakresie dla gminy i urzędów środowiskowych. Należy pamiętać, że taki punkt zbierania nie może pobierać żadnych opłat za przyjmowanie starych urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Szczegółowe kwestie w tym zakresie reguluje ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Prowadzenie przez podmioty inne niż gminne jednostki organizacyjne działalności polegającej na odbiorze od właścicieli nieruchomości odpadów komunalnych możliwe jest na podstawie zezwolenia udzielonego przez wójta. Właściwość wójta stosownie do art. 7 ustęp 6 ma być oceniana ze względu na miejsce świadczenia usługi. Oznacza to, że obecnie nie jest więc to zgoda na gospodarowanie odpadami w rozumieniu ustawy o odpadach, ale na świadczenie określonych usług na terenie gminy. W ten sposób wszystkie podmioty prowadzące gospodarowanie odpadami komunalnymi podlegają również nadzorowi starosty sprawowanemu w oparciu o ustawę o odpadach i powinny uzyskać zezwolenie na takie gospodarowanie. Zezwolenie na odbiór odpadów nie ma charakteru koncesji, bowiem ustawa stwierdza, że wójt udziela go każdemu podmiotowi, który dysponuje odpowiednimi środkami do wykonania usługi i zapewnia jej należyty poziom. Zakres wymagań określa i podaje do publicznej wiadomości wójt, uwzględniając wytyczne zawarte w rozporządzeniu wykonawczym.
ks