Na podstawie spraw, jakie trafiają do RPO, można stwierdzić, że poziom edukacji prawnej społeczeństwa jest bardzo niski - mówiła prof. Irena Lipowicz, przedstawiając w piątek w Sejmie sprawozdanie z działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2009 r.

Lipowicz przypomniała, że sprawozdanie dotyczy okresu, w którym urząd RPO sprawował Janusz Kochanowski, który zginął w katastrofie pod Smoleńskiem.

Jej zdaniem zarówno sprawy, które wpływały do Biura RPO w czasie poprzedniej kadencji, jak i te, z którymi ona sama ma do czynienia podczas swojej kadencji, świadczą o tym, że poziom wiedzy obywateli na temat prawa jest bardzo niski. "Wiele spraw jest kierowanych do RPO jeszcze przed zakończeniem; widać, że ludzie nie wiedzą, jak przebiega proces legislacyjny, nie zdają sobie sprawy z dwuinstancyjności sądu" - mówiła Lipowicz.

Za sukces poprzedniej kadencji uznała m.in. uchwałę Sądu Najwyższego, który na wniosek RPO rozstrzygnął, że wiek emerytalny nie może stanowić wyłącznego powodu wypowiedzenia umowy o pracę. Podkreśliła, że było to bardzo duże osiągnięcie w walce z dyskryminacją osób starszych.

W 2009 r. rozpatrzono ponad 37 tys. nowych spraw

W zeszłym roku do RPO wpłynęło 65,2 tys. spraw (przez cały okres funkcjonowania tej instytucji było ich ponad milion). W Biurze RPO przyjęto ponad 6,7 tys. interesantów oraz przeprowadzono blisko 23 tys. rozmów telefonicznych, udzielając wyjaśnień i porad. Rzecznik skierował m.in. 555 wystąpień problemowych, w tym 197 o podjęcie inicjatywy prawodawczej, 14 wniosków do Trybunału Konstytucyjnego oraz 12 zawiadomień do TK o przystąpieniu do postępowania ze skargi konstytucyjnej, a także 6 pytań prawnych do Sądu Najwyższego.

Spośród 669 wystąpień o charakterze generalnym skierowanych przez RPO najwięcej dotyczyło spraw z zakresu prawa konstytucyjnego i międzynarodowego (21,7 proc.), prawa karnego (16,4 proc.), prawa pracy i zabezpieczenia społecznego (14,3 proc.), administracji publicznej, zdrowia i ochrony praw cudzoziemców (12,4 proc.), a także prawa cywilnego i gospodarki nieruchomościami (9,3 proc.).

W 2009 r. rozpatrzono ponad 37 tys. nowych spraw, z czego podjęto do prowadzenia ponad 11,6 tys., w tym 1,2 tys. z inicjatywy RPO; w ponad 1,3 tys. przypadków skierowano wystąpienia generalne. W 22,2 tys. przypadków udzielono wyjaśnień lub wskazano wnioskodawcy przysługujące środki działania, 502 spraw przekazano właściwym organom, w 667 zwrócono się do wnioskodawcy o uzupełnienie wniosku, a 711 spraw nie podjęto.