Sprawy karne o przestępstwa mniejszej wagi, takie jak zniesławienie czy naruszenie nietykalności cielesnej, są ścigane co do zasady tylko z oskarżenia prywatnego. Oznacza to, że pokrzywdzony może (nie jest to jednak jego obowiązek) samodzielnie sporządzić, wnieść i popierać przed sądem własny akt oskarżenia przeciwko domniemanemu sprawcy przestępstwa. Akt oskarżenia w tej sytuacji może być bardzo uproszczony i ograniczać się do oznaczenia osoby oskarżonego (wskazania jego imienia i nazwiska), zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie.

Zbieranie dowodów

Postępowanie z oskarżenia prywatnego toczy się w trybie uproszczonym. Policja na żądanie pokrzywdzonego zobowiązana jest do przyjęcia ustnej lub pisemnej skargi i zabezpieczenia dowodów, a następnie przesłania zaprotokołowanej skargi do właściwego sądu. Na polecenie sądu policja w sprawach z oskarżenia prywatnego dokonuje następnie także innych określonych czynności dowodowych. Może to być na przykład przesłuchanie świadka czy oględziny rzeczy.
Specyfiką postępowań sądowych z oskarżenia prywatnego jest to, że rozprawę główną poprzedza prowadzone przez sędziego posiedzenie pojednawcze lub wyznaczone na wniosek stron bądź za ich zgodą postępowanie mediacyjne. Niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na posiedzeniu pojednawczym bez usprawiedliwionej przyczyny uważa się za odstąpienie od oskarżenia. W razie pojednania stron postępowanie się umarza. W razie braku pojednania sąd kieruje sprawę na rozprawę główną. Strony obecne na posiedzeniu powinny w takim wypadku zgłosić wnioski dowodowe. Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego umarza się za zgodą oskarżonego, jeżeli oskarżyciel prywatny odstąpi od oskarżenia przed prawomocnym zakończeniem postępowania.
Należy pamiętać o tym, że karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. Po tym czasie nie jest możliwe wniesienie prywatnego aktu oskarżenia.
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Jak wnieść prywatny akt oskarżenia.
W pełnej wersji artykułu znajdziesz m.in. warunki wniesienia aktu oraz wzór aktu.