Wojewódzki konserwator zabytków będzie miał maksymalnie 30 dni na wydanie opinii co do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jeżeli tego terminu nie dotrzyma, to procedura planistyczna nie będzie wstrzymywana. Miejscowe plany będą mogły być uchwalane także dla terenów zamkniętych należących np. do PKP. Wójt, przygotowując projekt planu, będzie musiał zadbać o to, by nie naruszał on zapisów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy. Nadal plany będą aktami prawa miejscowego przyjmowanymi przez radę gminy w formie uchwały.
W powszechnej opinii główną barierą rozwoju inwestycji budowlanych w Polsce jest niedostatek terenów możliwych do zabudowy, szczególnie w największych miastach, gdzie zapotrzebowanie na nowe obiekty mieszkaniowe, handlowe, usługowe i inne jest największe. Dla przykładu pokrycie miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w Warszawie nie przekracza 15 proc. powierzchni, w Krakowie 10 proc., a w Poznaniu 12 proc. Brak miejscowych planów jest podstawową przyczyną wysokich cen gruntów na terenach objętych planem oraz terenów nieobjętych planem, dla których udało się załatwić decyzję o warunkach zabudowy.
W celu poprawy tej nie najlepszej sytuacji parlamentarzyści przyjęli wchodzącą w życie 21 października nowelizację ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która zmienia procedurę uchwalania miejscowych planów. Jej głównym celem jest wprowadzenie instytucji prawnych mających na celu przyśpieszenie powstawania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Opinie zamiast uzgodnień

Skrócenie procedury planistycznej ma zostać osiągnięte przede wszystkim poprzez zastąpienie tam, gdzie to możliwe, procedury uzgodnień procedurą opiniowania projektu planu zagospodarowania przestrzennego. Uzgodnienie takie będzie teraz możliwe m.in. z wojewodą, zarządem województwa, zarządem powiatu – w zakresie odpowiednich zadań rządowych i samorządowych, z właściwym zarządcą drogi – jeżeli sposób zagospodarowania gruntów przyległych do pasa drogowego lub zmiana tego sposobu mogą mieć wpływ na ruch drogowy lub samą drogę, z właściwymi organami wojskowymi, ochrony granic oraz bezpieczeństwa państwa, z dyrektorem właściwego urzędu morskiego – w zakresie zagospodarowania pasa technicznego, pasa ochronnego oraz morskich portów i przystani, z właściwym organem nadzoru górniczego – w zakresie zagospodarowania terenów górniczych, z ministrem właściwym do spraw zdrowia – w zakresie zagospodarowania obszarów ochrony uzdrowiskowej, a także z właściwym wojewódzkim konserwatorem zabytków – w zakresie kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu.
Zgodnie z nowymi przepisami wszystkie te organy będą teraz opiniowały projekt planu zagospodarowania przestrzennego w trybie przewidzianym przez art. 106 kodeksu postępowania administracyjnego. W praktyce oznacza to, że wójt, burmistrz albo prezydent miasta ustali termin dokonania uzgodnień albo przedstawienia opinii przez te organy, nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 30 dni od dnia udostępnienia projektu planu miejscowego wraz z prognozą oddziaływania na środowisko. Organ uzgadniający albo opiniujący będzie mógł jednak, w uzasadnionych przypadkach, wystąpić do wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zmianę tego terminu. Jednocześnie będzie musiał wskazać własny termin nie dłuższy niż 30 dni. Jeżeli w tym czasie stanowisko to nie zostanie wyrażone, to wójt, burmistrz albo prezydent miasta będzie mógł uznać za uzgodniony projekt planu miejscowego. Nie będzie on więc musiał czekać wielu dni, a nawet miesięcy na uzgodnienie projektu planu miejscowego, co do tej pory niejednokrotnie wydłużało procedurę planistyczną.

Ograniczone przepisy

Na skrócenie procedury planistycznej ma także wpłynąć wprowadzenie możliwości ograniczenia treści planów zagospodarowania przestrzennego, jeżeli jest to uzasadnione. Zgodnie z nowymi przepisami w planie miejscowym w zależności od potrzeb będzie można określić granice terenów rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym, a także granice terenów inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, umieszczonych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa lub w ostatecznych decyzjach o lokalizacji drogi krajowej, wojewódzkiej lub powiatowej, linii kolejowej o znaczeniu państwowym, lotniska użytku publicznego, inwestycji w zakresie terminalu lub przedsięwzięcia Euro 2012. W zależności od potrzeb miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego będzie mógł także określać granice terenów zamkniętych i granice stref ochronnych terenów zamkniętych, sposób usytuowania obiektów budowlanych w stosunku do dróg i innych terenów publicznie dostępnych oraz do granic przyległych nieruchomości, kolorystykę obiektów budowlanych oraz pokrycie dachów, zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane, a także minimalną powierzchnię nowo wydzielonych działek budowlanych.
Plany zagospodarowania przestrzennego będą mogły być też uchwalane nie tylko dla obszarów należących do gminy, ale także dla tzw. terenów zamkniętych, czyli np. terenów należących do PKP. Do tej pory nie było to możliwe. Teraz na szczęście się to zmieni, co powinno ułatwić realizację inwestycji budowlanych szczególnie w dużych miastach, gdzie jest największy problem z dostępnością atrakcyjnych szczególnie pod budownictwo mieszkaniowe terenów.
Na przyspieszenie rozpoczynania inwestycji budowlanych ma także wpłynąć skrócenie czasu oczekiwania na wydanie decyzji o warunkach zabudowy, która jest potrzebna do rozpoczęcia robót budowlanych w sytuacji, kiedy na danym terenie nie obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z nowymi przepisami postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia warunków zabudowy będzie można zawiesić na czas nie dłuższy niż dziewięć miesięcy od dnia złożenia wniosku o ustalenie warunków zabudowy. Obecnie obowiązujące przepisy umożliwiają zawieszenie takiego postępowania nawet na rok.

Uchwała rady gminy

Nadal miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego będzie przyjmowany w formie uchwał rady gminy i będzie stanowił miejscowe prawo, do którego będą musieli stosować się wszyscy inwestorzy z danego terenu chcący przeprowadzić budowę swojego domu lub innego obiektu budowlanego na obszarze danej gminy. Zgodnie z nowymi przepisami uchwała rady gminy, a więc plan miejscowy nie będzie musiał być jednak zgodny z planem studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania. Obecnie wymóg ten powoduje często, wbrew intencjom autorów studium, niemożliwość uchwalenia planu, gdyż trudno jest ustalić, czy proponowane w planie rozstrzygnięcie jest zgodne ze studium, skoro jest w studium nieokreślone. Z tego też względu od października miejscowy plan nie będzie musiał być zgodny z zapisami studium, ale nie będzie mógł naruszać jego zapisów. Propozycja ta realizuje postulaty samorządów napotykających opisany problem.



Elementy planu

Bez względu na zmianę obowiązujących przepisów nadal plan miejscowy powinien być sporządzany w skali 1:1000, z wykorzystaniem urzędowych kopii map zasadniczych albo, w przypadku ich braku, map katastralnych gromadzonych w Państwowym Zasobie Geodezyjnym i Kartograficznym. W szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest stosowanie map w skali 1:500 lub 1:2000. Jeżeli jednak grunty, dla których uchwalany jest plan, mają być przeznaczone wyłącznie do zalesienia lub wprowadzenia zakazu zabudowy, to plan może być sporządzony na mapach w skali 1:5000.
Każdy projekt planu przestrzennego zawiera część tekstową i graficzną. Projekt tekstu planu miejscowego powinien zawierać określenie podstawy prawnej podjęcia uchwały o ustanowieniu planu miejscowego, określenie granic obszaru objętego uchwałą rady gminy o przyjęciu planu miejscowego, określenie integralnych części uchwały oraz treść ustaleń planu miejscowego. Projekt rysunku planu miejscowego sporządza się natomiast na kopii urzędowej mapy w skali 1:1000. W każdym przypadku projekt rysunku planu miejscowego powinien zawierać przede wszystkim wyrys ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Powinno się w nim także znaleźć określenie skali projektu rysunku w formie liczbowej i liniowej, granice obszaru objętego planem, granice administracyjne, granice terenów zamkniętych oraz stref ochronnych, granice i oznaczenia innych obiektów i terenów chronionych, jak np. terenów górniczych, linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania oraz ich oznaczenia. Muszą się tam znaleźć również linie zabudowy oraz oznaczenia elementów zagospodarowania przestrzennego terenu, a także oznaczenia elementów informacyjnych niebędących ustaleniami projektu planu miejscowego. Na projekcie stosuje się nazewnictwo i oznaczenia umożliwiające jednoznaczne powiązanie projektu rysunku planu z projektem tekstu planu. Podstawowe barwne oznaczenia graficzne i literowe dotyczące przeznaczenia terenów, które należy stosować na projekcie rysunku planu miejscowego, zostały określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia.
Podobnie jak projekt tak też i plan miejscowy powinien składać się z części tekstowej i graficznej. Jest to wymaganie powszechnie stosowane w zakresie planowania przestrzennego. Jedynie część tekstowa stanowi część normatywną planu miejscowego. Część graficzna jest załącznikiem do planu przedstawiającym w formie rysunku ustalenia części tekstowej.
Poza obowiązkowymi elementami, które muszą się znaleźć w każdym planie zagospodarowania przestrzennego, mogą znaleźć się w nim także inne elementy, jeżeli ich uwzględnienie jest konieczne w danych okolicznościach. Jeżeli zajdzie taka potrzeba, to może on zatem zawierać np. granice obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń i podziałów nieruchomości, granice obszarów wymagających przekształceń lub rekultywacji, granice terenów pod budowę obiektów handlowych, granice terenów rekreacyjno-wypoczynkowych oraz terenów służących organizacji imprez masowych czy granice pomników zagłady oraz ich stref ochronnych.

Obowiązki organów wykonawczych

W każdym przypadku procedura uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rozpoczyna się od podjęcia przez radę gminy uchwały o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Podejmowana jest ona z inicjatywy własnej rady gminy lub też na wniosek wójta, burmistrza albo prezydenta miasta. Podjęcie takiej uchwały nie jest jednak obowiązkiem gminy, tzn. musi ona ją podjąć jedynie wówczas, gdy chce lub ma obowiązek sporządzenia planu.
Zawsze przed podjęciem uchwały o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu wójt, burmistrz, prezydent miasta powinien przeprowadzić analizę dotyczącą zasadności przystąpienia do sporządzenia planu i stopnia zgodności przewidywanych rozwiązań z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Powinien on także przygotować materiały geodezyjne do opracowania planu oraz ustalić niezbędny zakres prac planistycznych. Integralną częścią uchwały o przystąpieniu do sporządzenia planu jest załącznik graficzny przedstawiający granice obszaru objętego projektem planu.
Po podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzenia planu miejscowego wójt, burmistrz albo prezydent miasta sporządza projekt planu. Nie oznacza to oczywiście, że to organ wykonawczy gminy przygotowuje plan. Organ ten nadzoruje bowiem jedynie jego przygotowanie, a faktycznie tworzony jest on najczęściej przez specjalistów z zakresu zagospodarowania przestrzennego, w szczególności urbanistów.
Wójt, burmistrz albo prezydent miasta już po podjęciu przez radę gminy uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu miejscowego ogłasza w prasie miejscowej oraz przez obwieszczenie, a także w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu. W ogłoszeniu tym powinien on podać opis granic obszaru objętego uchwałą o przystąpieniu do sporządzania planu miejscowego oraz zamieścić informację o możliwości składania przez zainteresowanych wniosków do tego planu. Wnioski te składa się na piśmie, w miejscu i czasie określonym w ogłoszeniu. Nie może być on krótszy niż 21 dni od dnia ogłoszenia. Wniosek powinien zawierać nazwisko, imię, nazwę oraz adres wnioskodawcy, a także wskazanie przedmiotu wniosku oraz oznaczenie nieruchomości, której dotyczy. Na rozpatrzenie tych wniosków wójt, burmistrz, prezydent miasta ma maksymalnie 21 dni od dnia upływu terminu ich składania.
Następnym obowiązkiem wójta, burmistrza lub prezydenta miasta jest zawiadomienie, na piśmie, o podjęciu przez radę gminy uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu miejscowego, skierowane do instytucji i organów właściwych do uzgadniania i opiniowania planu.
Po zebraniu wszystkich wniosków i ich rozpatrzeniu oraz po zawiadomieniu odpowiednich organów organ wykonawczy gminy sporządza projekt planu miejscowego wraz z prognozą oddziaływania na środowisko, a także sporządza prognozę skutków finansowych uchwalenia planu miejscowego. Tak sporządzony projekt musi zostać zaopiniowany przez gminną lub inną właściwą komisję urbanistyczno-architektoniczną oraz wójtów, burmistrzów gmin albo prezydentów miast graniczących z obszarem objętym planem, w zakresie rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym.
Po ostatecznym opracowaniu projektu planu wykładany jest do publicznego wglądu na okres co najmniej 21 dni. W tym czasie organizowane są dyskusje publiczne nad przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniami. Jednocześnie osoby fizyczne i prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej mogą wnosić uwagi dotyczące projektu planu. Uwagi te może wnieść każdy, kto kwestionuje ustalenia przyjęte w projekcie planu. Termin na ich wnoszenie nie może być krótszy niż 14 dni od dnia zakończenia okresu wyłożenia planu. Powinny być one wniesione na piśmie lub w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym.



Obowiązek ogłoszenia

Tylko plan zagospodarowania przestrzennego w takiej procedurze może być przyjęty w drodze uchwały przez radę gminy. Nie oznacza to jednak, że od razu po przyjęciu planu przez radę zaczyna on obowiązywać. Plany zagospodarowania obowiązują inwestorów dopiero po upływie 14 dni od ich ogłoszenia w dzienniku urzędowym województwa, bowiem właśnie po upływie tego terminu uchwała wchodzi w życie. Oznacza to zatem, że do wejścia planu w życie nie wystarczy jego przygotowanie i uchwalanie, ale konieczne jest także jego ogłoszenie w dzienniku urzędowym województwa. Jak każdy akt prawny także plan zagospodarowania musi bowiem zostać ogłoszony w taki sposób, aby każdy mógł się zapoznać z jego treścią.
6 etapów
opracowania i uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
1 Uchwała i ogłoszenie
Rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia planu. W prasie ukazuje się ogłoszenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o przystąpieniu do planu i możliwości składania wniosków.
2 Wnioski do projektu
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta zwraca się do organów i instytucji zewnętrznych z prośbą o przesyłanie wniosków do projektu planu.
3 Przygotowanie projektu planu
Opracowywane są prognozy wpływu ustaleń planu na środowisko przyrodnicze. Projekt planu skierowany zostaje do opiniowania i uzgodnień.
4 Upublicznienie planu
Plan zostaje wyłożony do publicznego wglądu na 21 dni. Zainteresowani zawiadamiani są poprzez ogłoszenie w prasie lokalnej i krajowej. Uwagi do planu zbierane są w terminie dwóch tygodni.
5 Uchwała i ocena zgodności z prawem
Projekt planu zagospodarowania jest przekazany radzie gminy. Rada gminy podejmuje uchwałę, a wojewoda ocenia zgodność podjętej uchwały z prawem.
6 Ogłoszenie planu
Następuje ogłoszenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w Dzienniku Urzędowym województwa. Uchwała wchodzi w życie po 14 dniach od ogłoszenia.
Procedury planistyczne
Najważniejsze zmiany w procedurze uchwalania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego:
● uproszczenie procedur planistycznych przez zastąpienie tam, gdzie to możliwe, procedury uzgodnień procedurą opiniowania projektu,
● zdyscyplinowanie organów uzgadniających i opiniujących projekty,
● objecie planami miejscowymi innych niż wojskowe terenów zamkniętych, np. terenów kolejowych,
● usunięcie istotnego problemu, który napotykają dziś planiści i rady gmin przy sporządzaniu i uchwalaniu planu, poprzez wprowadzenie zasady, że miejscowy plan nie ma być zgodny ze studium, ale ma nie naruszać jego zapisów,
● wprowadzenie możliwości ograniczenia treści planów zagospodarowania przestrzennego, jeżeli jest to uzasadnione,
● ograniczenia możliwości zawieszania postępowania w zakresie ustalenia warunków zabudowy oraz decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego z 12 miesięcy do 9 miesięcy.
Zasady planowania
Uwarunkowania polityki przestrzennej gminy, które powinny być przez nią uwzględniane:
● dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie terenu;
● stan ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony;
● stan środowiska, w tym stan rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego;
● stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;
● warunki i jakość życia mieszkańców, w tym ochrona ich zdrowia;
● zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia;
● potrzeby i możliwości rozwoju gminy;
● stan prawny gruntów;
● występowanie obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych;
● występowanie obszarów naturalnych zagrożeń geologicznych;
● występowanie udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych;
● występowanie terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odrębnych;
● stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopień uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami;
● zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych.
Podstawa prawna
Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717 z późn. zm.).
Rozporządzenie ministra infrastruktury z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz.U. nr 164, poz. 1587).