Kiedy gmina może naliczyć opłatę adiacencką? Od jakich czynników zależna jest jej wysokość? W jakiej procedurze opłata jest nakładana na właścicieli nieruchomości?
Wiele przedsięwzięć infrastrukturalnych dokonywanych jest przez gminy. W takiej sytuacji ustawodawca uznał, iż mogą one żądać od właścicieli nieruchomości tzw. opłat adiacenckich. Opłaty adiacenckie stanowią wartość ustaloną w związku ze wzrostem wartości nieruchomości – spowodowanym budową urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem środków Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi. Opłaty te wynikają również ze wzrostu wartości nieruchomości spowodowanego jej scaleniem i podziałem. Wartość rynkowa nieruchomości zależy od wielu czynników, które bywają zmienne w związku z upływem czasu. Należą do nich m.in. wybudowane nowe urządzenia infrastruktury technicznej, takie, jak: wodociągi, kanalizacja, urządzenia ciepłownicze, elektryczne, gazowe, telekomunikacyjne.
Ponieważ wiele gmin prowadzi obecnie szerokim frontem działalność inwestycyjną, niewątpliwie jednym ze sposobów na ratowanie napiętych budżetów jest nakładanie dodatkowych obciążeń finansowych na właścicieli nieruchomości. Z drugiej strony, biorąc pod uwagę rachunek ekonomiczny, wiele gmin nie decyduje się na tak drastyczne obciążanie podmiotów, gdyż niewątpliwie jest to dodatkowy wydatek zarówno dla osób fizycznych, jak i prawnych będących właścicielami nieruchomości w danej gminie. Niestety ten drugi przypadek jest zjawiskiem rzadko spotykanym w rzeczywistości, co spowodowane jest obecnie szeroko zakrojoną działalnością inwestycyjną, związaną chociażby z możliwością korzystania z funduszy unijnych.
Wójt, burmistrz albo prezydent miasta może, w drodze decyzji, ustalić opłatę adiacencką każdorazowo po stworzeniu warunków do podłączenia nieruchomości do poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej albo po stworzeniu warunków do korzystania z wybudowanej drogi. Wydanie tej decyzji może nastąpić w terminie trzech lat od stworzenia tych warunków, jeżeli w tym dniu obowiązywała uchwała rady gminy określająca wysokość stawki procentowej i jeżeli nastąpił rzeczywisty wzrost wartości nieruchomości.
Ustalenie opłaty adiacenckiej następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego określającego wartość nieruchomości. Jej wysokość wynosi nie więcej niż 50 proc. różnicy między wartością, jaką nieruchomość miała przed wybudowaniem urządzeń infrastruktury technicznej, a wartością, jaką nieruchomość ma po ich wybudowaniu. Wartość tę ustala się na dzień wydania decyzji o ustaleniu opłaty adiacenckiej. Nie ma znaczenia, czy osoba zobowiązana do ponoszenia opłaty adiacenckiej faktycznie korzysta z tych urządzeń. Przez urządzenia należy rozumieć budowę nowych urządzeń od podstaw, a nie np. modernizację. Poza tym sama budowa urządzeń nie wystarczy dla ustalenia tej opłaty – musi nastąpić wzrost wartości nieruchomości. Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustala rada gminy w drodze uchwały. Można rozłożyć opłatę na raty, do 10 lat, na wniosek zainteresowanego. Opłat tych nie stosuje się w przypadku gruntów rolnych i leśnych. Od decyzji ustalającej wysokość opłaty można odwołać się do samorządowego kolegium odwoławczego, a w następnej kolejności do sądu. W odwołaniu można kwestionować także dokonany operat szacunkowy oraz pozostałe kwestie formalne czy merytoryczne, jak tą, iż przedmiotowa inwestycja nie miała wpływu na wzrost wartości nieruchomości czy też została wydana po upływie trzech lat od dnia stworzenia warunków do podłączenia nieruchomości do poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej.
łm