Firma, która poniesie szkodę wskutek kontroli przeprowadzonej z naruszeniem prawa, może wystąpić o odszkodowanie. Musi jednak udowodnić przed sądem, jakie poniosła straty.
Przepisy regulujące zasady przeprowadzania kontroli w firmach zmieniły się na korzyść przedsiębiorców. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami, przedsiębiorcy, który poniósł szkodę wskutek prowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem prawa, przysługuje odszkodowanie.
Unormowania te zawarte są w art. 77 ust. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Są to jednak wyłącznie przepisy o charakterze ogólnym. Dlatego mają do nich odpowiednie zastosowanie właściwe regulacje kodeksu cywilnego w zakresie odpowiedzialności za szkodę. Takich roszczeń można dochodzić na zasadach i w trybie określonym dla postępowania cywilnego. Ciężar przedstawienia przekonujących dowodów spoczywa na przedsiębiorcy, natomiast ich ocena należy do sądu.

Udowadnianie szkody

Przedsiębiorca, udowadniając przed sądem powstanie szkody, może wykorzystać przede wszystkim art. 417 (i następne) k.c. Żądanie przez niego wypłaty odszkodowania powinno odpowiadać wysokości poniesionej szkody, obejmując stratę i ewentualne utracone korzyści. Musi on ponadto wykazać, jakie konkretne działania kontrolujących spowodowały powstanie szkód.
W praktyce przedsiębiorcy mogą mieć problemy szczególnie przy określaniu rozmiarów utraconych korzyści. Szacowanie tego rodzaju szkody opiera się bowiem zazwyczaj na hipotezach. Mimo to roszczenia te można jednak uzasadniać, powołując się chociażby na sytuację firmy sprzed wyrządzenia szkody, a także porównując ją do sytuacji innych przedsiębiorstw, których wadliwe działanie organów kontroli nie dotknęło.

Ważne przepisy formalne

Warto wskazać, w jakich konkretnie przypadkach przedsiębiorca będzie miał prawo wystąpić o odszkodowanie. Otóż będzie mógł to zrobić przede wszystkim wtedy, gdy dojdzie do naruszenia przez organy kontrolujące przepisów formalnych w zakresie przeprowadzania kontroli. Zatem właściciel firmy będzie miał podstawy do wystąpienia z roszczeniem o odszkodowanie, gdy np. nie zostanie zawiadomiony o zamiarze wszczęcia u niego kontroli; gdy czynności kontrolne dokonane będą podczas jego nieobecności lub osoby przez niego upoważnionej (z wyłączeniem szczególnych sytuacji wymienionych w ustawie); gdy podjęto u niego kontrolę, kiedy jest już prowadzona inna kontrola albo gdy przekroczono czas trwania kontroli określony w ustawie.



Czas trwania kontroli

Zgodnie bowiem z obecnymi unormowaniami, czas kontroli w ciągu roku nie może przekraczać u mikroprzedsiębiorców 12 dni roboczych, u małych przedsiębiorców – 18, u średnich przedsiębiorców – 24, a u pozostałych przedsiębiorców – 48. Wprowadzony jest również zakaz jednoczesnego prowadzenia więcej niż jednej kontroli w tym samym zakładzie.
Przedsiębiorca musi być również powiadomiony o zamiarze przeprowadzenia kontroli (z wyjątkiem kilku przypadków określonych w ustawie). Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie siedmiu dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie rozpoczęta w terminie 30 dni od doręczenia zawiadomienia, to jej wszczęcie wymaga ponownego zawiadomienia. Jednak na wniosek przedsiębiorcy kontrola może być wszczęta przed upływem siedmiu dni od dnia doręczenia zawiadomienia.
Przepisy przewidują jedynie kilka wyjątkowych sytuacji, w których do przeprowadzenia kontroli nie jest wymagane zawiadomienie przedsiębiorcy.

Sprzeciw przedsiębiorcy

Obowiązujące regulacje przewidują ponadto możliwość wniesienia przez przedsiębiorcę sprzeciwu wobec miejsca, czasu, trybu i sposobu kontrolowania jego firmy. Sprzeciw wstrzymuje kontrolę od chwili doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu do czasu rozpatrzenia sprzeciwu. Istotne jest również to, że dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów, jeżeli miały istotny wpływ na wyniki kontroli, nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karnym skarbowym dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy.