Ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością można w sposób całkowicie legalny pozbyć się mniejszościowego wspólnika, z którym nie można dojść do porozumienia.
Często zdarza się, że współpraca między wspólnikami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie układa się dobrze. Nieporozumienia i spory z reguły wpływają niekorzystnie na funkcjonowanie spółki. Kodeks spółek handlowych przewiduje w takiej sytuacji możliwość usunięcia wspólnika, z którym nie można się porozumieć. Odbywa się to w ten sposób, że wspólnik lub wspólnicy posiadający większość udziałów, czyli ponad 50 proc., składają pozew o wyłączenie mniejszościowego udziałowca. Postępowanie toczy się zgodnie z procedurą dla spraw gospodarczych.
Generalnie postępowanie gospodarcze powinno być szybkie. Wiele jednak zależy od faktycznej sytuacji, która istnieje w danej spółce, a także od zredagowania pozwu. Składający pozew muszą być przygotowani na to, że w sądzie odbędzie się kilka rozpraw. Nie można więc wykluczyć, że od złożenia pozwu do zapadnięcia wyroku w sprawie o wyłączenie wspólnika może upłynąć ponad rok.
Złożenie pozwu przez wspólników mających większość udziałów nie oznacza, że na pewno wspólnik mniejszościowy będzie usunięty ze spółki z o.o. Takiej pewności nigdy nie można mieć, ponieważ to sąd ostatecznie decyduje, czy wspólnik powinien być wyłączony. Żeby w ogóle było możliwe usunięcie wspólnika ze spółki z o.o., muszą być spełnione dwa warunki. Po pierwsze – musi zaistnieć ważny powód, a po drugie – musi on dotyczyć konkretnego mniejszościowego wspólnika, przeciwko któremu złożony jest pozew o wyłączenie ze spółki.
Usunięcie wspólnika może ułatwić właściwie sformułowana umowa danej spółki. Mianowicie jej twórcy mogą określić okoliczności, jakie będą uznane za ważne powody skutkujące wykluczeniem wspólnika. Należy jednak pamiętać, że zdefiniowanie przyczyn wyłączenia w umowie spółki nie wyeliminuje obowiązkowej oceny sądu. Mimo to w umowie spółki z o.o. można m.in. zapisać, że podjęcie przez wspólnika określonej działalności gospodarczej będzie traktowane jak działania konkurencyjne i szkodzące spółce. Taki konflikt interesów będzie zatem ważnym powodem upoważniającym pozostałych wspólników do złożenia powództwa w sądzie. Kolejnym takim ważnym powodem może być poważna choroba lub inny przypadek losowy powodujący faktyczne wyeliminowanie wspólnika z aktywności zawodowej i gospodarczej. Powodem do złożenia powództwa o wykluczenie może być wyjazd wspólnika na stałe za granicę.
OPINIA
Dominika Mazur
radca prawny, Kancelaria BSJP in alliance with Taylor Wessing
Po wydaniu wyroku wykluczającego mniejszościowego wspólnika muszą zostać od niego przejęte udziały zgodnie z zasadami dotyczącymi nabywania istniejących udziałów, czyli z zachowaniem formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Nabywcą tych udziałów mogą być proporcjonalnie pozostali wspólnicy lub tylko niektórzy z nich. Warto pamiętać o ewentualnych uprawnieniach wspólników przewidzianych w umowie spółki (np. prawo pierwszeństwa nabycia udziałów przeznaczonych do zbycia). Nabywcą może być również osoba trzecia. Sąd, uwzględniając powództwo o wyłączenie wspólnika, ustala też cenę za udziały i termin, w jakim powinna być zapłacona.
