Komornik nie może zająć środków debetowych właściciela konta

Jedynie środki pieniężne stanowiące saldo dodatnie podlegają przekazaniu do komornika. Bank powinien przesłać komornikowi także te środki, które były przeznaczone na pokrycie opłat i prowizji, np. za przelew.

W wydaniu Gazety Prawnej z 29 lipca 2009 r. ukazał się artykuł Marcina Marcinkowskiego: Kiedy bank zakłada blokadę na rachunku. W artykule tym autor przedstawiał m.in. zakres egzekucji z rachunku bankowego z tzw. saldem debetowym. Zdaniem autora zajęcie obejmuje jedynie tzw. saldo dodatnie, natomiast kwoty, które wpływają na zajęty rachunek i zmniejszają saldo ujemne, nie podlegają przekazaniu przez bank komornikowi. Ponadto w ocenie autora, bank może potrącić z rachunku również bieżące koszty prowadzenia rachunku, np. prowizje i opłaty, wynikające z umowy rachunku. Z powyższymi poglądami Marcina Marcinkowskiego nie sposób się jednak zgodzić.

Podstawy egzekucji

Zgodnie z art. 889 i nast. kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) przedmiotem egzekucji z rachunku bankowego jest nie tyle rachunek bankowy, wierzytelności przypadające posiadaczowi względem banku z tytułu prowadzenia rachunku bankowego – w szczególności więc roszczenia posiadacza rachunku o wypłatę środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku. Roszczenie takie przysługuje posiadaczowi rachunku jedynie w sytuacji, gdy na rachunku znajdują się środki pieniężne, a więc tzw. saldo dodatnie. Jedynie środki stanowiące saldo dodatnie podlegają zatem przekazaniu do komornika.

W sytuacji gdy na rachunku brak jest środków, ale klient ma prawo do zadłużenia się w ciężar rachunku, np. w związku z niewykorzystanym debetem lub kredytem w rachunku, środki z niewykorzystanego salda ujemnego nie podlegają przekazaniu do organu egzekucyjnego. W takiej sytuacji posiadaczowi rachunku przysługuje bowiem wierzytelność wynikająca z zawartej z bankiem umowy kredytu lub pożyczki. Wierzytelność taka podlega zajęciu, ale nie w ramach egzekucji z rachunku bankowego. Przesłanie do banku przez organ egzekucyjny zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego nie rodzi więc obowiązku wypłaty środków z niewykorzystanego debetu lub kredytu i spowodowania lub zwiększenia w ten sposób salda ujemnego na rachunku.

Zajęcie wierzytelności

Zgodnie z art. 890 par. 1 k.p.c. zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego obejmuje również kwoty, które nie były na tym rachunku bankowym w chwili jego zajęcia, a zostały wpłacone na ten rachunek po dokonaniu zajęcia. Przepis ten wyraźnie więc rozciąga skutek zajęcia oraz obowiązek przekazania środków komornikowi na wszystkie kwoty, które zostaną wpłacone na rachunek po jego zajęciu. Nie ma przy tym znaczenia ani wysokość owych kwot, ani ich tytuł, ani źródło pochodzenia, ani też stan środków na rachunku. Każda wpłacona po zajęciu rachunku kwota podlega niezwłocznemu przekazaniu do komornika.

Prowizje i opłaty

Egzekucja z rachunku bankowego obejmuje wszystkie środki znajdujące się na rachunku w chwili zajęcia oraz wszystkie środki, które na ten rachunek zostaną po zajęciu wpłacone. Bank ma obowiązek przekazania wszystkich tych środków komornikowi, chyba że zajdzie przeszkoda do ich przekazania. Żaden przepis prawa nie przewiduje wyjątku od nakazu przekazania środków komornikowi w postaci prawa do zaliczenia tych środków w pierwszej kolejności na należne bankowi opłaty i prowizje, czy na jakiekolwiek inne zobowiązania posiadacza rachunku wobec banku. Takie zaliczenie środków (podobnie jak umniejszenie przekazywanej komornikowi kwoty o prowizję od przelewu tej kwoty) stanowiłoby naruszenie przez bank nałożonych na niego obowiązków, które wynikają z art. 889 k.p.c. Mogłoby to rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą banku wobec wierzyciela egzekwującego oraz odpowiedzialność porządkową odpowiedzialnego za realizację zajęcia pracownika banku.

Przyznanie bankowi prawa do nieprzekazania komornikowi środków wpływających na zajęty rachunek w razie salda ujemnego na rachunku oraz uprawnienia do pobierania z zajętego rachunku opłat i prowizji naruszałoby zasadę równości wobec prawa. Stanowiłoby bowiem uprzywilejowanie banku w stosunku do innych wierzycieli posiadacza. Wierzytelności banku korzystałyby bowiem z pierwszeństwa zaspokojenia przed wierzytelnościami objętymi egzekucją i podlegałyby zaspokojeniu poza postępowaniem egzekucyjnym. Bank, który chce uzyskać zaspokojenie swoich należności z zajętego rachunku, może tego dokonać potrącając swoją wierzytelność z wierzytelnością posiadacza rachunku. Przy braku podstaw do takiego potrącenia, powinien uzyskać zaspokojenie na tych samych zasadach co inni wierzyciele, tj. uzyskując tytuł wykonawczy i przyłączając się do egzekucji sądowej.