Pasażer lotu między miastami Wspólnoty może wnieść powództwo o zryczałtowane odszkodowanie z powodu odwołania lotu do sądu właściwego według miejsca odlotu albo przylotu.

Ustalenie zasad jurysdykcji obowiązujacych od tej pory we wszytkich państwach UE w dziedzinie przewozów lotniczych stało się możliwe dzięki sprawie wniesionej przez Petera Rehdera mieszkającego w Monachium przeciwko łotewskiemu przewoźnikowi Air Baltic z siedzibą w Rydze. Niemiec zarezerwował lot z Monachium do Wilna, ale mniej więcej 30 minut przed planowanym startem lot odwołano. Po zmianie rezerwacji Rehder poleciał przez Kopenhagę. Wniósł jednak – na podstawie rozporządzenia (WE) nr 261/2004 w sprawie odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów – pozew, w którym zażądał 250 euro. Zwrócił się do Amtsgericht Erding (tj. sądu magistrackiego), w którego okręgu znajduje się monachijskie lotnisko. Uznał bowiem, że usługi przewozu lotniczego są świadczone w miejscu odlotu. Sąd magistracki uznał się za właściwy. Spółka Air Baltic doprowadziła jednak do uchylenia tego orzeczenia w postępowaniu apelacyjnym. Sąd wówczas uznał, że jurysdykcja należy do sądu siedziby przedsiębiorstwa lotniczego. Rehder skierował więc sprawę do federalnego Bundesgerichtshof. Ten sąd nie był przekonany, czy można mówić o jednym miejscu wykonania umowy międzynarodowego przewozu osób. Tym samym podał w wątpliwość przekonanie, że mamy do czynienia z jurysdykcją jednego sądu. Zwrócił się więc o rozstrzygnięcie do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu.

ETS uznał, że w takich sytuacjach należy przede wszystkim określić miejsce, które zapewnia najściślejszy związek między umową a sądem właściwym do rozpatrzenia sporów z niej wynikających. Powinno to być tam, gdzie zgodnie z umową ma zostać spełnione świadczenie główne. Kryterium tego nie spełnia więc miejsce położenia siedziby lub głównego zakładu przedsiębiorstwa lotniczego. Tam czynione są tylko przygotowania do wykonania umowy. Podobnie należy traktować miejsce zawarcia kontraktu, względnie dostarczenia biletu. Wykonanie umowy przewozu lotniczego obejmuje bowiem rejestrację i odprawę pasażerów, przyjęcie ich na pokład w miejscu uzgodnionym w umowie, odlot samolotu o określonej godzinie, przewóz pasażerów i ich bagażu z miejsca odlotu na miejsce przeznaczenia, opiekę nad pasażerami w powietrzu oraz zapewnienie bezpiecznego opuszczenia przez nich pokładu w określonym miejscu lądowania, o umówionym czasie. Dlatego dwa miejsca – odlotu i przylotu samolotu, ustalone w umowie przewozu zawartej z jednym przedsiębiorstwem lotniczym, będącym rzeczywistym przewoźnikiem – spełniają te wymagania. Tym samym powództwo o odszkodowanie z powodu odwołania lotu może być wniesione – wedle wyboru zainteresowanego pasażera – do sądu, w którego okręgu znajduje się miejsce odlotu, albo do sądu, w którego okręgu znajduje się miejsce przylotu.

PODSTAWA PRAWNA

● Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 9 lipca 2009 r. w sprawie C-204/08 Rehder/Air Baltic.