UMOWA O ŚWIADCZENIE USŁUG W PRZEDSZKOLU NIEPUBLICZNYM. Przedszkole Niepubliczne Kubuś Puchaty w umowie o świadczenie usług zawarło zapisy, które są sprzeczne z interesami konsumentów. Niepokój budzi przepis, który zmusza rodziców do opłacania czesnego pomimo odstąpienia od umowy.
Gazeta Prawna przeanalizowała umowę o świadczenie usług w przedszkolu niepublicznym, której autorem jest Przedszkole Niepubliczne Kubuś Puchaty w Zakopanem. Okazało się, że dokument ten zawiera kilka punktów, które są sprzeczne z prawami rodziców.

Bezzwrotne czesne

Analizując umowę natrafiliśmy na par. 3, który wzbudził nasze obawy. Stanowi on, że czesne nie podlega odpisom oraz zwrotom w przypadku rezygnacji przez usługobiorcę z usług świadczonych przez usługodawcę. Tak sformułowany paragraf umowy można zakwalifikować jako niedozwoloną klauzulę umowną.
Zgodnie bowiem z art. 3853 pkt 12 kodeksu cywilnego taką klauzulą są zapisy w umowie, które wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania.
Kwestionowany przez nas paragraf 3 oznacza właśnie, że rodzic, który posłał dziecko do przedszkola, traci prawo żądania zwrotu świadczenia (opłaconego z góry czesnego) spełnionego wcześniej niż świadczenie placówki. Przepisy kodeksu cywilnego szczegółowo regulują kwestię świadczeń stron na wypadek odstąpienia od umowy zlecenia. Jeśli konsument (rodzic) zdecyduje się wypowiedzieć umowę bez ważnych powodów, obowiązany jest zapłacić przyjmującemu zlecenie (przedszkolu) wynagrodzenie za dotychczas dokonane czynności, ponieść koszty wydatków poczynionych w celu należytego wykonania zlecenia, a ponadto musi naprawić szkodę.
Przy ustalaniu wysokości odszkodowania należy z kolei odliczyć wartość zaoszczędzonego przez przedszkole świadczenia, co automatycznie wyklucza możliwość ustalenia wysokości odszkodowania na poziomie równym opłacie za pobyt w przedszkolu. Tak bowiem stanowi art. 746 kodeksu cywilnego.
Ponadto analizowane postanowienia wykluczają możliwość zwrotu zapłaconej ceny także w przypadku rozwiązania umowy z ważnych powodów, takich jak choroba czy zmiana miejsca zamieszkania. Stanowi to wyjątkowo rażące naruszenie interesów rodziców dziecka. W takim bowiem przypadku przedszkolu nie przysługuje w ogóle prawo do odszkodowania, a jedynie do części wynagrodzenia odpowiadającej jego dotychczasowym czynnościom.

Wygórowane odsetki

Duży niepokój wzbudza także par. 4 analizowanej umowy. Zgodnie z jego brzmieniem czesne jest płatne miesięcznie do dziesiątego dnia każdego miesiąca do kasy przedszkola (sekretariat). W przypadku powstania opóźnienia w płatności czesnego usługobiorca zapłaci karę umowną w wysokości 3 zł za każdy dzień zwłoki po dziesiątym dniu danego miesiąca płatności.
Naszym zdaniem przedszkole nakłada w ten sposób na konsumenta rażąco wygórowane odsetki za niedopełnienie terminowości wpłat rat. W obecnych warunkach ekonomicznych, odsetki przekraczające w skali roku kilkakrotnie wartość świadczenia, rażąco naruszają zasady dobrych obyczajów. W związku z tym nałożenie na konsumenta tak wysokich odsetek sprzeczne jest z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes klienta. Tak więc jest to niedozwolone postanowienie umowne w myśl art. 3851 par. 1 k.c. Zgodnie bowiem z tym przepisem postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interes.

Rejestr klauzul niedozwolonych

Warto dodać, że wszystkie klauzule występujące w omawianej przez nas umowie zostały już wpisane do rejestru postanowień wzorców umownych uznanych za niedozwolone.
Rejestr ten prowadzony jest przez prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i dostępny jest na stronie www.uokik.gov.pl. Tak więc zamieszczanie przez przedszkole w umowie takich klauzul można zakwalifikować także jako naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Przepis ten bowiem stanowi, że stosowanie postanowień umownych, wpisanych na podstawie art. 47945 kodeksu postępowania cywilnego do rejestru wzorców umownych uznanych za niedozwolone, stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.
3 KROKI
Co zrobić, gdy umowa zawiera niedozwolone postanowienia?
1 Próbować negocjować umowę z przedszkolem.
2 Zwrócić się do miejskiego (powiatowego) rzecznika konsumentów lub Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (gdy dojdzie do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów).
3 Zwrócić się do odpowiedniego sądu konsumenckiego z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu z przedszkolem.
ANALIZA KROK PO KROKU
WĄTPLIWY ZAPIS UMOWY
Czesne nie podlegają odpisom oraz zwrotom w przypadku rezygnacji przez Usługobiorcę z usług świadczonych przez Usługodawcę.
CO TO OZNACZA
Rodzic, który będzie chciał rozwiązać z przedszkolem umowę o świadczenie usług, będzie musiał zapłacić przedszkolu czesne za cały okres, na jaki została podpisana umowa, pomimo że jego dziecko nie będzie już do tego przedszkola uczęszczać.
CZY JEST ZGODNY Z PRAWEM
NIE Zapis jest niezgodny z prawem, albowiem odstąpienie przez usługobiorcą od umowy wyłącza obowiązek przedszkola zwrotu rodzicowi uiszczonej opłaty za świadczenie niespełnione. Tak więc stanowi on niedozwoloną klauzulę umowną, wskazaną w art. 3853 punkcie 12 kodeksu cywilnego. Ponadto kształtuje prawa konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy.
REKOMENDACJA DLA KLIENTA
Rodzic powinien zwrócić się do rzecznika praw konsumenta o zbadanie, czy umowa nie zawiera niedozwolonych lub niekorzystnych dla niego postanowień oraz spróbować negocjować z przedszkolem zmianę takich zapisów
REKOMENDACJA DLA FIRM
Przedszkole powinno zrezygnować z przepisów sprzecznych z prawami konsumentów lub dla nich niekorzystnych
OPINIE
IWONA SMOLAK
radca prawny z Kancelarii Gardocki i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni
Rodzice zawierający umowy z niepublicznymi placówkami przedszkolnymi winni zwracać uwagę na zapisy ograniczające odpowiedzialność przedszkoli w związku z realizacją umowy, zapisy przewidujące prawo wydalenia dziecka z placówki z dnia na dzień w razie nieusprawiedliwionej kilkudniowej nieobecności bądź też uprawniające placówkę do pobierania opłat za wyżywienie w czasie nieobecności dziecka lub czesnego za okres, w którym przedszkole jest zamknięte (np. miesiące letnie). Niektóre wzorce umów przewidują również np. klauzule wyłączające obowiązek zapewnienia opieki nad dzieckiem, gdy nie może ono wziąć udziału w zajęciach poza siedzibą przedszkola bądź uprawniające do zamknięcia placówki, w przypadku gdy liczba obecnych dzieci nie przekracza dziesięciu osób.
WALDEMAR JURASZ
Delegatura UOKiK w Krakowie
Analiza umów stosowanych przez przedszkola niepubliczne wskazuje, że konsumenci - rodzice przedszkolaków - często narażeni są na postanowienia, które zobowiązują ich do spełnienia świadczenia (np. zapłaty bezzwrotnego czesnego, wpisowego lub opłat dodatkowych), pomimo wcześniejszego rozwiązania umowy, tj. przed upływem roku przedszkolnego. Z punktu widzenia interesów ekonomicznych konsumentów niekorzystne będą również klauzule przewidujące możliwość podwyższenia czesnego lub zmiany zakresu świadczeń przedszkola, bez uzyskania zgody konsumenta albo przyznania mu prawa odstąpienia od umowy. Lista grzechów przedszkoli niepublicznych jest oczywiście dłuższa, a część ze stosowanych przez nie klauzul abuzywnych została już wcześniej zakazana wyrokami Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i wpisana do rejestru niedozwolonych postanowień umownych.
DGP