Subskrybuj nas na Youtube
Wznowienie biegu terminów sądowych i procesowych
Ustawa uchyla art. 15 zzs ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, który to przepis stanowił, iż w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID bieg terminów procesowych i sądowych w ramach szerokiego spektrum procedur nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.
Zgodnie z wprowadzaną regulacją terminy sądowe i procesowe, których bieg nie rozpoczął się na podstawie art. 15zzs, rozpoczną bieg po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie nowej ustawy (przy czym ustawa wejdzie w życie następnego dnia po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw). Z kolei terminy, których bieg się rozpoczął, lecz uległ zawieszeniu, będą biegły dalej po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy.
Wprowadzana zmiana stanowi jednoznaczny sygnał, że wolą ustawodawcy jest odblokowanie postępowań sądowych, których bieg – poza pewnymi wyjątkami – został w ostatnich tygodniach wstrzymany.
Powrót do rozpraw sądowych
Odrębną kwestią jest przy tym możliwość bezpiecznego przeprowadzania rozpraw sądowych.
Art. 15 zzs w ust. 6 stanowił, iż w okresie epidemii COVID-19 i w okresie zagrożenia epidemicznego nie przeprowadza się rozpraw ani posiedzeń jawnych – za wyjątkiem rozpraw i posiedzeń w sprawach pilnych. Rozprawy – poza sprawami pilnymi – nie były przeprowadzane. Ustawa z dnia 14 maja 2020 r. uchyla również ten przepis, co oznacza, że po wejściu w życiu ustawy brak będzie przeszkód ustawowych do przeprowadzania rozpraw i posiedzeń jawnych także w tych sprawach, które nie zostały określone jako pilne.
Jednocześnie ustawodawca podjął próbę wprowadzenia rozwiązań dających możliwość nadania dalszego biegu postępowaniom sądowym bez konieczności fizycznego spotykania się stron i sądu na sali sądowej.
Sprawy cywilne
Zgodnie z nowymi regulacjami – w postępowaniach cywilnych w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu 1 roku od odwołania ostatniego z nich:
- rozprawę lub posiedzenie jawne będzie można przeprowadzić przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie ich na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku - chyba że przeprowadzenie rozprawy lub posiedzenia jawnego w „tradycyjnej” formule nie wywoła nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób w nim uczestniczących;
- w przypadku braku możliwości przeprowadzenia rozprawy przy użyciu urządzeń umożliwiających porozumiewanie się na odległość – sąd będzie miał możliwość rozpoznać sprawę z pominięciem rozprawy, tj. na posiedzeniu niejawnym, o ile uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, a żadna ze stron nie sprzeciwi się przy tym rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu niejawnym w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o skierowaniu sprawy na posiedzenie niejawne;
- w określonych przypadkach poszczególni członkowie składu sędziowskiego – poza przewodniczącym i sędzią-referentem – będą mogli brać udział w posiedzeniu za pomocą środków komunikacji elektronicznej, z wyjątkiem posiedzenia, na którym dochodzi do zamknięcia rozprawy;
- w sprawach, w których postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości, sąd będzie mógł zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym po uprzednim odebraniu od stron lub uczestników postępowania stanowisk na piśmie (stanowiska te będą zastępowały mowy końcowe stron);
- poszerzony zostanie katalog spraw, w których dopuszczalne będzie rozpoznanie apelacji na posiedzeniu niejawnym - o sprawy, w których apelacja została wniesione przed dniem 7 listopada 2019 r. (tj. przed dniem wejścia w życie reformy Kodeksu postępowania cywilnego dopuszczającej możliwość rozpoznania apelacji na posiedzeniu niejawnym). Tym niemniej rozpoznanie apelacji na posiedzeniu niejawnym w tych sprawach nie będzie dopuszczalne, jeśli którakolwiek ze stron wniesie o przeprowadzenie rozprawy lub będzie istniała potrzeba przeprowadzenia niepodlegającego pominięciu dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania stron. Jednakże za posiedzeniu niejawnym będzie możliwe rozpoznanie sprawy w razie cofnięcia pozwu lub apelacji albo jeżeli zachodzi nieważność postępowania.
Sprawy przed sądami administracyjnymi
Ustawodawca wprowadził możliwość rozpoznawania spraw przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie jej na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku także przez wojewódzkie sądy administracyjne i Naczelny Sąd Administracyjny - chyba że przeprowadzenie rozprawy bez użycia powyższych urządzeń nie wywoła nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób w nim uczestniczących. W tym wypadku przyjęcie takiego modelu procedowania również będzie możliwe w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich.
Dodatkowo Naczelny Sąd Administracyjny będzie miał możliwość rozpoznania skargi kasacyjnej na posiedzeniu niejawnym - w sprawach, w których strona wnosząca skargę kasacyjną nie zrzekła się rozprawy lub inna strona zażądała przeprowadzenia rozprawy. Rozpoznanie skargi kasacyjnej przez NSA będzie możliwe, jeżeli wszystkie strony w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze skierowania sprawy na posiedzenie niejawne wyrażą na to zgodę.
W sprawach rozpoznawanych przez wojewódzkie sądy administracyjne rozpoznanie skargi na posiedzenie niejawnym będzie możliwe, jeżeli przewodniczący uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, a przeprowadzenie wymaganej przez ustawę rozprawy mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób w niej uczestniczących i nie można przeprowadzić jej na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. W tym wypadku nie będzie wymagana zgoda, czy też brak sprzeciwu stron na taki sposób rozpoznania skargi.