Wznowienie terminów procesowych i sądowych, rozprawy na odległość, pakiet rozwiązań antylichwiarskich, zmiany w nieodpłatnej pomocy prawnej oraz samorządzie prokuratorskim - to część rozwiązań, które wprowadza projekt tzw. tarczy antykryzysowej 3.0.

Projekt wpłynął do Sejmu w ten wtorek. W środę odbyło się pierwsze czytanie projektu oraz prace w komisji finansów publicznych, a w czwartek Sejm zapoznał się ze sprawozdaniem komisji. Głosowanie nad projektem odbędzie się w czwartek wieczorem.

W odniesieniu do projektu Ministerstwo Sprawiedliwości zapewniło, że widzi potrzebę bezpiecznego "odmrażania" pracy sądów - tak, aby nie odbyło się to ze szkodą dla obywateli i pracowników wymiaru sprawiedliwości.

Zgodnie z proponowanymi rozwiązaniami, więcej spraw w sądach będzie miało pilny charakter. Będą to sprawy, w których stosowane jest tymczasowe aresztowanie, dotyczące podjęcia warunkowego umorzenia postępowania i wykonania kary warunkowo zawieszonej, a także np. o wyrażenie zgody na zabieg medyczny. Ponadto w wielu nowych rodzajach spraw będzie można uzyskać wyrok bez rozprawy, aby nie narażać zdrowia uczestników postępowań sądowych. Sąd będzie mógł je rozstrzygnąć na posiedzeniu niejawnym, po odebraniu od stron pisemnych stanowisk albo odebraniu zeznań od świadków na piśmie.

Ponadto w terminie 7 dni od dnia wejścia ustawy w życie zaczną biec w dalszym ciągu terminy procesowe i sądowe – np. na zaskarżenie orzeczenia lub wniesienie pisma procesowego do sądu, co pozwoli na zakończenie wielu czekających na rozstrzygnięcie spraw, również tych, które nie posiadają statusu pilnego. Terminy, które uległy zawieszeniu, będą biegły w dalszym ciągu, a te, które nie rozpoczęły biegu, zaczną biec.

W celu minimalizacji ryzyka zachorowania dla obywateli, rozprawy będą mogły odbywać się na odległość. Minister sprawiedliwości określi w rekomendacjach dla sądów warunki dla przeprowadzania takich rozpraw, mając na uwadze możliwości techniczne i organizacyjne sądów oraz potrzebę sprawnego działania systemu przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa.

W miarę możliwości technicznych przesłuchania świadków lub biegłych będą odbywały się w trybie wideokonferencji z innego pomieszczenia w sądzie. Zdalnie można będzie też przesłuchiwać np. osadzonych w zakładach karnych, bez konieczności transportowania ich do sądów.

Wprowadzony zostanie również mechanizm pozwalający prezesom sądów na szybkie reagowanie na braki kadrowe poprzez przenoszenie sędziów do wydziałów wymagających wsparcia.

Projekt pozwala również na bezpieczniejsze załatwianie spraw u notariusza poprzez możliwość korzystania z dokumentów elektronicznych, które mogą mu być dostarczane, za pomocą elektronicznej platformy usług administracji publicznej (ePUAP). Chodzi np. o odpisy aktów stanu cywilnego, dokumenty wydawane przez organy ewidencji gruntów, dokumenty planistyczne, dokumenty wydawane przez organy administracji skarbowej. Wydrukowany i poświadczony przez notariusza dokument będzie miał moc prawną dokumentu elektronicznego.

Ponadto projekt wprowadza zmiany w sposobie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, którą będzie można świadczyć zdalnie. Centralny system teleinformatyczny do jej obsługi, w którym przetwarzane będą m.in. dane osób zgłaszających się na wizytę oraz osób udzielających nieodpłatnej pomocy prawnej, ma prowadzić minister sprawiedliwości. W celu "pełnej sprawozdawczości" i lepszego nadzoru nad procesem, karty pomocy zawierające informacje o istocie porady będą przekazywane jedynie elektronicznie za pośrednictwem systemu.

W projekcie zawarto również zmiany w Prawie o prokuraturze. Zakładają one możliwość przeprowadzenia zdalnego posiedzenia Krajowej Rady Prokuratorów "w szczególnie uzasadnionych wypadkach". Takie posiedzenie zarządza przewodniczący Rady. Ponadto przedłużeniu z dwóch do czterech lat ulegnie kadencja członków Rady, także tych, którzy zasiadają w niej obecnie, a jej wiceprzewodniczący będzie mógł pełnić swoją funkcję dłużej niż dopuszczane dotychczas dwie kadencje.

Zdalnie będą mogły odbywać się również zgromadzenia prokuratorów w prokuraturach regionalnych, kolegium prokuratury regionalnej i kolegium prokuratury okręgowej. W zgromadzeniach w prokuraturze regionalnej oprócz delegatów wybieranych będą uczestniczyli m.in. zastępcy prokuratora regionalnego.

Kolejnym z rozwiązań jest zapowiadany już wcześniej przez ministerstwo pakiet rozwiązań antylichwiarskich. Zakłada on zakaz egzekucji z nieruchomości przy długu mniejszym niż 1/20 jej wartości, karę więzienia do lat 5 dla lichwiarzy oraz unieważnienie umów, które przenoszą własność mieszkania lub domu w zamian za pożyczkę, która stanowi ułamek wartości mieszkania lub domu.