Aby wyegzekwować alimenty od emigranta albo cudzoziemca przebywającego za granicą, należy przede wszystkim uzyskać w Polsce prawomocny wyrok zasądzający alimenty. Tylko na tej podstawie można rozpocząć procedurę, która doprowadzi nawet do odzyskania zaległych świadczeń. Wyjazd osoby zobowiązanej do płacenia za granicę nie oznacza wcale, że skutecznie uniknie on uregulowania należności.

Z czym do sądu

Procedurę egzekwowania alimentów może wszcząć osoba pełnoletnia. Dlatego w imieniu małoletniego dziecka prowadzi ją jego przedstawiciel ustawowy, na przykład matka lub opiekun.
Na przykład matka małoletniego dziecka (lub inny przedstawiciel ustawowy) powinna pobrać w sądzie okręgowym gotowy wniosek. Następnie wypełniony formularz założyć w polskim sądzie okręgowym w wydziale cywilnym właściwym miejscowo dla miejsca pobytu dziecka (czyli osoby uprawnionej do alimentów), aby w jej imieniu przekazał do zagranicznego sądu właściwego dla miejsca pobytu ojca-dłużnika dokumenty potrzebne do wyegzekwowania zasądzonych w Polsce alimentów. Za złożenie wniosku nie uiszcza się opłat.
Do wniosku dołącza się pełnomocnictwo dla organu, który w imieniu osoby uprawnionej do alimentów będzie za granicą prowadził egzekucję oraz odpis wyroku. Sąd może domagać się, aby na tym pełnomocnictwie podpis matki lub innego przedstawiciela ustawowego dziecka został poświadczony przez notariusza. Chodzi tutaj o specjalny odpis wyroku (tzw. dla celów obrotu zagranicznego), dlatego uzyskując go w kancelarii sądu należy zaznaczyć, jaki to ma być rodzaj odpisu. Załącznikami do wniosku powinny być także odpisy aktów urodzenia dzieci. Dla dzieci pozamałżeńskich należy dołączyć zupełny odpis aktu urodzenia. Dodatkowo składa się zaświadczenie ze szkoły dziecka, jeżeli jest ono objęte obowiązkiem nauczania. W każdym sądzie okręgowym są wyznaczeni pracownicy, którzy przyjmują takie wnioski, a nawet pomagają je wypełnić i informują o potrzebnych dokumentach.
Możliwość dochodzenia alimentów w ten sposób daje dziecku i jego przedstawicielowi ustawowemu konwencja nowojorska z 1956 roku.

Jak na terenie UE

Z kolei rozporządzenie unijne nr 44/2001 umożliwia egzekwowanie alimentów bezpośrednio w kraju, w którym przebywa dłużnik. Taką procedurę można jednak stosować tylko w krajach Unii Europejskiej (oprócz Danii), a w dodatku tylko wtedy, gdy wyrok alimentacyjny został orzeczony po 1 marca 2002 r.
W tym drugim przypadku należy również znać dokładny adres zamieszkania lub zatrudnienia osoby zobowiązanej do płacenia alimentów. Wniosek o egzekucję, który zawiera ten adres, powinien zostać wypełniony w języku kraju, w którym mieszka dłużnik. Składa się go do organu, który w tym kraju prowadzi egzekucję należności. Do wniosku dołącza się dokumenty przetłumaczone na obcy język przez biegłego tłumacza. Są to: odpis wyroku sądu polskiego, odpisy aktów urodzenia dzieci.
Osoba uprawniona do alimentów może złożyć wniosek i dołączone dokumenty bezpośrednio do właściwego organu za granicą, albo za pośrednictwem sądu okręgowego wydziału cywilnego. Warto skorzystać z pomocy sądu, bo daje to prawo do ubiegania się o zwolnienie od kosztów sądowych (a przede wszystkim z opłaty za tłumaczenie dokonane przez biegłego przysięgłego) w razie udowodnienia, że nie można ich ponieść bez uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny.
Ważne!
Składając wniosek do sądu, nie można zapomnieć o podaniu dokładnego adresu dłużnika. Jego brak albo niedokładność może nawet uniemożliwić wyegzekwowanie pieniędzy