Aplikację sędziowską i prokuratorską będzie poprzedzała roczna aplikacja ogólna. Aplikanci otrzymają wysokie stypendia niezależnie od swojej sytuacji materialnej. Liczba miejsc na aplikacji ma być uzależniona od zapotrzebowania kadrowego w sądach i prokuraturach.
Dzisiaj wchodzi w życie ustawa z 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, która wprowadza nowy, scentralizowany system kształcenia przyszłych sędziów i prokuratorów. Za kilka miesięcy absolwenci prawa, którzy pomyślnie przejdą egzamin konkursowy, rozpoczną dwuetapową aplikację w krakowskiej siedzibie Krajowej Szkoły.
- Ustawa wypełnia zalecenia organów europejskich i tworzy jednolity w skali całego kraju system szkolenia aplikantów. Szkoleniem przestaną zajmować się prokuratury i sądy w poszczególnych okręgach - mówi sędzia Bartłomiej Przymusiński, rzecznik Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia.

Egzamin już w czerwcu

Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Sprawiedliwości pierwszy nabór na aplikację ogólną w 2009 roku przewidywany jest w czerwcu.
- Nabór zostanie ogłoszony po wejściu w życie rozporządzeń wykonawczych do ustawy o Krajowej Szkole, a w szczególności rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie naboru dla kandydatów na aplikację ogólną oraz trybu powoływania i działania zespołu konkursowego i komisji konkursowej. Wydanie rozporządzeń wykonawczych nie jest możliwe przed wejściem w życie przepisów o szkole - podkreśla Joanna Dębek z Wydziału Informacji Ministerstwa Sprawiedliwości.
Z uwagi na brak naboru na aplikacje państwowe w 2008 roku, do konkursu przystąpi więcej absolwentów niż w poprzednich latach. Podstawą do zarządzenia naboru na aplikację i określenia liczby wolnych miejsc będzie prognoza potrzeb kadrowych sądów i prokuratury, a nie liczba zainteresowanych. Prawdopodobnie, oprócz czerwcowych egzaminów, w październiku lub listopadzie 2009 r. odbędzie się drugi nabór, do którego będą mogły przystąpić osoby, które obronią prace magisterskie w późniejszych terminach.
Egzamin na aplikację ogólną ma składać się z testu i pracy pisemnej sprawdzającej umiejętności stosowania argumentacji prawniczej, zasad wykładni oraz kwalifikowania stanów faktycznych. Po nim osoby z najlepszymi wynikami przystąpią do części ustnej.

Specjalizacje dla najlepszych

Kształcenie młodych śledczych i sędziów ma odbywać się dwuetapowo. Najpierw odbędą wspólnie roczną aplikację ogólną. W jej trakcie mają uczestniczyć w zajęciach i praktykach w Krajowej Szkole oraz praktykach w sądach i prokuraturach w pobliżu ich miejsca zamieszkania. Każdy aplikant będzie miał swojego patrona koordynatora. Jego zadanie to merytoryczna pomoc oraz nadzorowanie i koordynowanie prawidłowego przebiegu praktyk aplikanta. Kolejni patroni będą czuwać nad aplikantami podczas każdej z praktyk. Warunkiem ukończenia aplikacji ogólnej jest uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich sprawdzianów i praktyk.
Po ukończeniu aplikacji ogólnej młodzi prawnicy otrzymają dyplom i będą mogli złożyć wniosek o kontynuowanie szkolenia na aplikacji prokuratorskiej lub sędziowskiej. O przyjęciu zadecydują wyniki kandydata przesądzające o jego pozycji na liście klasyfikacyjnej. Osoby, które nie dostaną się na specjalizację, otrzymają propozycję pracy na stanowisku asystenta lub referendarza.



Staż zamiast asesury

- Jedną z wad nowego modelu aplikacji jest to, że z prawdziwą praktyką pracy w sądzie aplikant będzie miał do czynienia dopiero po zakończeniu aplikacji. Podczas nauki w Krajowej Szkole mają zastąpić je symulacje rozpraw, zajęcia, podczas których praktyka będzie tworzona przez organizatorów - zauważa sędzia Przymusiński.
Aplikacja sędziowska będzie trwała 54 miesiące. W tym czasie przez 30 miesięcy aplikanci będą uczestniczyli w zajęciach i praktykach w Krajowej Szkole. Następnie będą kontynuowali praktykę w sądach z tą różnicą, że zamiast asesury (której wykonywanie będzie zakazane po 5 maja 2009 r.) odbędą staże na stanowiskach: asystenta sędziego, a następnie referendarza sądowego (kolejne 24 miesiące).
Aplikacja prokuratorska ma trwać 30 miesięcy i zostanie połączona z zajęciami i praktykami w Krajowej Szkole. Po zdaniu egzaminu prokuratorskiego do ministra sprawiedliwości trafi lista klasyfikacyjna aplikantów ułożona według osiągniętych wyników w nauce. Kolejność na niej zadecyduje o możliwości pracy na stanowisku asesora prokuratorskiego.

Stypendia dla każdego

Wszyscy, którzy dostaną się na aplikację ogólną, a następnie specjalistyczną, uzyskają prawo do pobierania państwowego stypendium.
- O możliwości jego otrzymania nie będzie decydować status materialny rodziców czy współmałżonka. Aplikacja ma być atrakcyjna nie tylko pod względem gwarancji pracy, ale też w sensie finansowym. Z otrzymanych pieniędzy aplikanci będą musieli utrzymać się, dojechać do Krakowa na zajęcia - mówi prokurator Andrzej Leciak, p.o. dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.
Kwoty przyznawane aplikantom aplikacji ogólnej nie będą mogły przekraczać 70 proc. wynagrodzenia zasadniczego w stawce podstawowej referendarza sądowego. Tymczasem to wynagrodzenie jest równe 75 proc. podstawowej pensji sędziego sądu rejonowego. Dziś byłoby to prawie 2,6 tys. zł brutto. Po zakwalifikowaniu na listę aplikantów stypendium zostanie podniesione i zrównane z pensją zasadniczą referendarza sądowego w stawce podstawowej, czyli około 3,7 tys. zł brutto. Pobrane stypendium trzeba będzie zwrócić w przypadku skreślenia z listy aplikantów lub odmówienia pracy w zawodzie.
54 miesiące będzie trwała aplikacja sędziowska
30 miesięcy będzie trwała aplikacja prokuratorska
Podstawa prawna
• Ustawa z 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (Dz.U. z 2009 r. nr 26, poz. 157).