Kilka tygodni temu Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej decydował o otwarciu przyspieszonego postępowania układowego wobec GetBack SA. To obecnie największe (pod względem liczby wierzycieli) w Polsce tego typu postępowanie restrukturyzacyjne. Wierzyciele aktywnie przystąpili do działania: 4 lipca spotkała się rada wierzycieli. W związku z toczącymi się wypadkami posiadacze obligacji stawiają sobie pytania: jak przebiega tego typu postępowanie, jakie działania mogą podjąć wierzyciele, jakie mają prawa, do kogo mogą udać się po pomoc, gdzie mogą śledzić przebieg postępowania. Wyjaśniamy wybrane wątpliwości.
ikona lupy />
Dziennik Gazeta Prawna
CZY WSZYSTKIE WIERZYTELNOŚCI ZOSTAŁY OBJĘTE UKŁADEM?
Otwarcie przyspieszonego postępowania układowego wobec Getback SA. spowodowało objęcie układem wierzytelności, które powstały przed dniem jego otwarcia, z wyjątkami wyraźnie wskazanymi w ustawie z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1508 ze zm.). Objęte układem zostały więc wierzytelności z obligacji wyemitowanych przez Getback SA – niezależnie od tego, czy przed otwarciem postępowania obligatariusz zażądał wykupu posiadanych przez niego obligacji czy nie. Żądanie wykupu stanowi jedynie postawienie wierzytelności z tytułu obligacji w stan wymagalności, podczas gdy sama wierzytelność powstała już w momencie nabycia obligacji i z tego powodu jest objęta układem. Układem objęte są również obligacje nabyte przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, określające termin zapłaty odsetek i dzień wykupu obligacji na dzień po jego otwarciu.
Najistotniejszym skutkiem objęcia wierzytelności układem jest zakaz ich spełniania po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, nawet w przypadku zażądania wykupu obligacji przez wierzyciela. Oznacza to, że Getback nie może ustawowo spłacić żadnych ze swoich obligacji wchodzących do układu inaczej niż poprzez najpierw przegłosowanie układu, następnie jego zatwierdzenie i wykonanie.
Treść układu na razie sprowadza się do tych propozycji układowych, które załączono do wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego i można ją znaleźć na stronie Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej (www.wroclaw-fabryczna.sr.gov.pl). Propozycje układowe mogą jednak zostać zmienione przez samego dłużnika, a także przez nadzorcę lub radę wierzycieli.
•KTO POMOŻE POSZKODOWANYM?
Wierzyciele będący obligatariuszami powinni zwrócić uwagę na trzech swoich najistotniejszych sojuszników w tym postępowaniu. Są nimi kurator ustanowiony do reprezentacji ogółu obligatariuszy w tym postępowaniu oraz nadzorca sądowy, ustanowiony w celu kontroli działań dłużnika.
Trzecim sprzymierzeńcem jest niedawno powołana rada wierzycieli. Jest to organ nieobowiązkowy, ale jeśli wierzyciele chcą mieć realny wpływ na przebieg postępowania – powinni dążyć do jego powołania. I tak się stało w przypadku Getbacku.
Obligatariusze powinni śledzić publikowane o postępowaniu informacje (na stronach sądu, nadzorcy i kuratora) oraz śledzić prace rady wierzycieli. Wszystkim tym podmiotom zależy na tym, aby wierzyciele mieli jak najwięcej informacji o tym największym (pod względem liczby wierzycieli) w Polsce postępowaniu restrukturyzacyjnym i szansie na zaspokojenie swoich wierzytelności.
•JAKA JEST ROLA RADY WIERZYCIELI?
Rada wierzycieli została powołana do kontroli dłużnika i jej głównym zadaniem jest uzyskanie od niego jak największej ilości informacji, aby zdobyć wiedzę o możliwościach spłaty zadłużenia przez spółkę w toku przyspieszonego postępowania układowego.
Rada spotkała się 4 lipca 2018 r. i uchwaliła swój regulamin oraz powołała przewodniczącego i zastępcę. Wysłuchała także przedstawicieli dłużnika i zażądała dokładnych informacji o stanie spółki. Prace trwają.
Najważniejszym uprawnieniem rady wierzycieli jest udzielanie zezwolenia na te czynności, których dłużnik nie może dokonywać samodzielnie. Do nich należy zaliczyć: obciążanie składników masy układowej zabezpieczeniami rzeczowymi oraz innymi prawami, przeniesienie własności rzeczy lub prawa na zabezpieczenie wierzytelności nieobjętej układem, zaciąganie kredytów lub pożyczek, zawarcie umowy dzierżawy przedsiębiorstwa dłużnika lub jego zorganizowanej części, a także sprzedanie przez dłużnika składników majątku o wartości powyżej 500 tys. zł. Ponadto w szczególnych przypadkach rada wierzycieli może udzielić zezwolenia na zawarcie umowy kredytu lub pożyczki lub ustanowienie nowych zabezpieczeń, jeżeli jest to niezbędne do zachowania zdolności do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania restrukturyzacyjnego. Pozostałe uprawnienia rady dotyczą kontroli, nadzoru i możliwości doradzania dłużnikowi i nadzorcy sądowemu. Jako że rada została powołana, rolą sądu jest przede wszystkim nadzór formalny nad postępowaniem, w zakresie przyjęcia układu zaś decydujący głos mają wszyscy wierzyciele.
•GDZIE ZGŁOSIĆ WIERZYTELNOŚCI?
W terminie dwóch tygodni od dnia otwarcia postępowania wyznaczony nadzorca sądowy powinien przedłożyć spis wierzytelności i spis wierzytelności spornych. W przeciwieństwie do postępowania upadłościowego prawo restrukturyzacyjne nie przewiduje konieczności zgłaszania swoich wierzytelności przez wierzycieli w toku przyspieszonego postępowania układowego. Nie ma natomiast żadnych przeszkód, aby wierzyciele kontaktowali się z nadzorcą sądowym w celu ustalenia, czy przysługująca im wierzytelność została uwzględniona w spisie wierzytelności.
O sporządzeniu spisu wierzytelności i możliwości jego przeglądania obwieszcza się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Ponadto Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej, przed którym toczy się postępowanie Getbacku, choć nie udostępnia akt osobiście wierzycielom (z uwagi na ogromną liczbę obligatariuszy byłoby to fizycznie niemożliwe), to publikuje najważniejsze dokumenty z toczącego się postępowania.
•CO JEŚLI WIERZYCIEL NIE ZNAJDUJE SIĘ NA LIŚCIE?
Co bardzo istotne – obligatariusze nie są ujmowani w spisie wierzytelności imiennie. W praktyce byłoby to niemal niemożliwe z uwagi na liczbę potencjalnych obligatariuszy takich dłużników jak Getback, a także możliwość emitowania obligacji na okaziciela. Z tego względu w spisie wierzytelności na odrębnych kartach umieszcza się jedynie kolejne numery serii obligacji i w ten sposób obligatariusz może sprawdzić, czy jego obligacje są w spisie i podlegają układowi.
W przyspieszonym postępowaniu układowym wierzyciele, w tym również obligatariusze, nie mają możliwości składania sprzeciwów do spisu wierzytelności. Dlatego na tym etapie postępowania nie mogą oni kwestionować wysokości, w jakiej została umieszczona wierzytelność w spisie lub pominięcia wierzytelności w jego treści. Zastrzeżenia co do ujęcia poszczególnych wierzytelności w spisie wierzyciele mogą składać na zgromadzeniu wierzycieli, na którym spis wierzytelności podlega zatwierdzeniu. Dopiero więc w momencie zatwierdzenia spisu wierzytelności wierzyciel się dowie, czy jego uwagi co do treści spisu wierzytelności zostały uwzględnione. Brak instytucji sprzeciwu do spisu wierzytelności ma w założeniu ma usprawnić postępowanie i wpłynąć na znaczące skrócenie czasu jego trwania.
•CZY WSZYSCY WIERZYCIELE BĘDĄ TRAKTOWANI JEDNAKOWO?
Getback ma wielu wierzycieli z należnościami z różnych tytułów i w różnych wielkościach. Dlatego wierzyciele mogą być zainteresowani różnymi sposobami restrukturyzacji tych wierzytelności. Prawo restrukturyzacyjne przewiduje możliwość zróżnicowania propozycji układowych dla różnych kategorii wierzycieli. W tym celu powinni oni zostać podzieleni na grupy ze względu na kategorie interesu. Wierzyciele ujęci w ramach jednej grupy muszą być traktowani jednakowo, a przedstawione im propozycje układowe muszą być jednolite.
•KIEDY ZGROMADZENIE WIERZYCIELI BĘDZIE GŁOSOWAŁO NAD UKŁADEM?
Na zgromadzeniu wierzycieli, na którym dochodzi do zatwierdzenia spisu wierzytelności, przeprowadzane jest również głosowanie nad układem. Głosowanie takie nie może być zbyt odległe w czasie (wstępnie planowane jest głosowanie we wrześniu 2018 r.).
Głosowanie przeprowadza się nad wszystkimi złożonymi w toku postępowania propozycjami układowymi, które aż do chwili głosowania mogą być zmieniane. Układ będzie przyjęty, jeśli za propozycjami wypowie się większość głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom. Jeśli głosowanie nad układem przeprowadza się w grupach, to układ jest przegłosowany, gdy w każdej grupie wypowie się za nim większość głosujących wierzycieli, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności, przysługujących głosującym wierzycielom z tej grupy. Nieuzyskanie większości w ramach niektórych grup nie powoduje nieprzyjęcia układu, jeżeli wierzyciele mający łącznie dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom głosowali za przyjęciem układu, a wierzyciele z grupy lub grup, które wypowiedziały się przeciw przyjęciu układu, zostaną zaspokojeni na podstawie układu w stopniu nie mniej korzystnym niż w ramach postępowania upadłościowego. Jeżeli więcej niż jedne propozycje układowe poddane pod głosowanie spełniają te warunki, przyjęte zostają te propozycje, które uzyskały największe poparcie wierzycieli liczone w odniesieniu do sumy wierzytelności. Przegłosowany układ stanowi podstawę zaspokojenia wierzycieli dłużnika, w tym jego obligatariuszy.
•KTO REPREZENTUJE WIERZYCIELI W TOKU POSTĘPOWANIA?
Zgodnie z przepisami prawa restrukturyzacyjnego wierzyciele-obligatariusze zasadniczo nie realizują uprawnień przysługujących wierzycielom w toku postępowania samodzielnie, a są reprezentowani przez kuratora ustanowionego przez sąd. To kurator działa w imieniu obligatariuszy i czuwa nad zaspokojeniem ich roszczeń w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Przysługują mu funkcje nadzorcze, ma on również prawo kontroli przebiegu postępowania restrukturyzacyjnego poprzez możliwość żądania informacji oraz przeglądania ksiąg i dokumentów dłużnika. To również kurator wykonuje w imieniu obligatariuszy przysługujące im prawo głosu na zgromadzeniu wierzycieli zwołanym w celu zawarcia układu.
Jeżeli dla zabezpieczenia praw z obligacji ustanowiono hipotekę na nieruchomościach wchodzących w skład majątku dłużnika, to prawa i obowiązki obligatariuszy nie będą wykonywane przez kuratora, ale przez administratora hipoteki. W przypadku kilku emisji obligacji zabezpieczonych na majątku dłużnika, dla których ustanowiono odrębnych administratorów hipoteki, każdy z administratorów reprezentuje w toku przyspieszonego postępowania układowego obligatariuszy, stosownie do hipoteki, którą administruje, i w zakresie wierzytelności, która przysługuje tak zabezpieczonym obligatariuszom. Jeśli natomiast zabezpieczeniem wyemitowanych obligacji jest hipoteka ustanowiona na nieruchomościach osoby trzeciej i w związku z tym ustanowiony został administrator hipoteki, to obligatariuszy posiadających wierzytelności z tytułu tych obligacji reprezentować będzie kurator sądowy ustanowiony w postępowaniu.
Obligatariusze często decydują się na powołanie mniej lub bardziej formalnych platform koordynujących ich działania. Z praktyki wynika, że często wybieraną przez obligatariuszy formą działania jest powołanie stowarzyszenia. O ile stowarzyszenie obligatariuszy reprezentowanych przez kuratora nie będzie mieć wpływu na przebieg postępowania, o tyle obligatariusze, którzy zdecydowali się występować w postępowaniu samodzielnie, mogą dzięki powołaniu takiej platformy istotnie wpłynąć na jego przebieg. Odnosząc to do sytuacji wierzycieli Getbacku, należy wskazać, że objęci układem będą z pewnością wierzyciele dysponujący znacznymi kwotowo wierzytelnościami – w takiej sytuacji jedynie koordynacja działań obligatariuszy, np. w ramach zawiązanego stowarzyszenia, pozwoli na głośne przedstawienie ich stanowiska oraz realny wpływ na treść przyjętego układu.
•JAKIE JESZCZE INNE MOŻLIWOŚCI DOCHODZENIA ROSZCZEŃ MAJĄ WIERZYCIELE?
Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nie uniemożliwia dochodzenia roszczeń dotyczących wierzytelności układowych w innych trybach: sądowym, administracyjnym, sądowoadministracyjnym lub przed sądami polubownymi. Również nieuwzględnienie wierzytelności danego obligatariusza w spisie wierzycieli nie stanowi przeszkody do jej sądowego dochodzenia.
Nie ma również żadnych przeciwwskazań, aby w trakcie trwania postępowania restrukturyzacyjnego wierzyciele doprowadzili do wszczęcia postępowania karnego. Z dotychczasowej praktyki wynika jednak, że taki krok nie przyczyni się do zwiększenia stopnia ich zaspokojenia, a nawet może zaszkodzić wierzycielom poprzez znaczne przedłużenie postępowania restrukturyzacyjnego.
Nie ma więc wątpliwości, że wierzyciele mogą dochodzić swoich praw także w innych postępowaniach niż postępowanie restrukturyzacyjne, ale to restrukturyzacja daje im największe szanse na odzyskanie swoich środków. Jednak dopóki trwa przyspieszone postępowanie układowe, dopóty są ograniczenia co do możliwości egzekucji prawomocnego wyroku. Zgodnie z prawem restrukturyzacyjnym w toku przyspieszonego postępowania układowego można jedynie prowadzić egzekucję z przedmiotu zabezpieczenia. A to oznacza, że:
  • wykluczone jest po otwarciu przyspieszonego postępowania układowego prowadzenie przez zabezpieczonego rzeczowo wierzyciela egzekucji z przedmiotów majątkowych innych niż przedmiot zabezpieczenia;
  • wierzyciele niezabezpieczeni nie mogą w ogóle prowadzić egzekucji do czasu umorzenia lub zakończenia przyspieszonego postępowania układowego.