Czy można nie stosować się do systemu kaucyjnego i dalej wrzucać puszki oraz plastikowe i szklane butelki do pojemników na odpady segregowane, tak jak dotychczas? Czy za to grożą jakieś kary?

Czego dotyczy system kaucyjny?

Wprowadzany system kaucyjny dotyczy tylko jednorazowych opakowań po napojach wprowadzonych do obrotu po 1 października 2025 roku, o ile będą odpowiednio oznaczone. Nie wszystkie napoje trafią pod ten system. Kaucja (50 groszy) naliczana będzie od puszek aluminiowych (do 1 l) oraz butelek PET (do 3 l), natomiast butelki szklane (do 1,5 l) będą objęte kaucją w wysokości 1 zł.

Jak rozpoznać opakowanie objęte kaucją?

Oznaczenie systemu kaucyjnego na opakowaniu wyglądać może w następujący sposób:

Nie wszystko podlega kaucji — prawo przewiduje wyłączenia (np. niektóre puszki po piwie rzemieślniczym, większe szklane butelki wody czy opakowania wielokrotne). Najłatwiej: sprawdź znak na opakowaniu. Ma znak → oddajesz; nie ma → wrzucasz do odpowiedniego kosza.

Czy wolno wyrzucać opakowania z systemu kaucyjnego do odpadów segregowanych?

Od października 2025 r. za wrzucenie butelek PET czy puszek objętych kaucją do zwykłego pojemnika na segregowane odpady nie będzie groziła żadna grzywna. Surowce te i tak trafią do recyklingu poprzez gminne systemy zbiórki. Brak kar nie oznacza jednak, że warto rezygnować z oddawania ich w ramach systemu kaucyjnego. Stworzono go po to, by ograniczyć ilość odpadów, a zwracanie opakowań szybko może stać się naszym codziennym nawykiem. Każdy taki gest ma znaczenie dla środowiska.

Poza utratą kaucji — czy coś złego się stanie, jeśli nie oddam butelki do systemu zwrotnego?

Mimo szerokiej akcji informacyjnej i materiałów edukacyjnych na stronie Ministerstwa Klimatu i Środowiska dotyczących systemu kaucyjnego, nie wspomina się tam o żadnych karach ani sankcjach za wyrzucanie opakowań objętych tym systemem w tradycyjny sposób – czyli do odpowiednich pojemników na odpady segregowane (żółtych dla plastiku i metalu, zielonych dla szkła).

Obecnie system kaucyjny opiera się głównie na motywacji ekonomicznej – oddając opakowanie, otrzymujemy z powrotem wpłaconą kaucję. Należy mieć świadomość, że niewykorzystanie tej możliwości skutkuje faktycznym zwiększeniem wydatków na napoje w opakowaniach objętych kaucją. Wyrzucenie butelki lub puszki do pojemnika na tworzywa sztuczne i metal (żółtego) czy szkło (zielonego) równa się utracie wpłaconej kwoty kaucji.

Dlaczego warto angażować się w system kaucyjny, nawet jeśli nie grożą za to kary?

Warto podkreślić, że system kaucyjny ma ambitny cel: odzyskanie 90% surowców. Działa on niezależnie od gminnych systemów segregacji, więc jego skuteczność zależy całkowicie od zaangażowania konsumentów. Jeśli wielu osób zrezygnuje z korzystania z tego rozwiązania, koszty gospodarowania odpadami mogą wzrosnąć, a państwo może w przyszłości wprowadzić obowiązkowe środki, np. kary za nierespektowanie systemu – podobne do tych, które już istnieją za błędną segregację śmieci.

Chcę korzystać z systemu kaucyjnego i zwracać opakowania - jak robić to poprawnie?

Jak już omówiono, system kaucyjny obejmuje wyłącznie opakowania ze specjalnym symbolem kaucji. Aby odzyskać wpłaconą kwotę i wspomóc wysoki procent recyklingu, takie opakowania należy oddać w automacie zwrotnym lub wyznaczonym punkcie zwrotu, spełniając przy tym kilka warunków co do oddawanych opakowań:

• nie mogą być zgniecione i muszą być czyste (bez resztek napojów),
• etykiety można zostawić,
• butelki z zakrętką oddaje się wraz z nią,
• kod kreskowy musi być czytelny – jest to konieczne dla automatu, który rozpoznaje typ opakowania.

Odnośnie do punktów zwrotu opakowań z kaucją, trzeba pamiętać o tym, że:

• sklepy większe niż 200 m² są zobowiązane przyjmować opakowania i muszą być wyraźnie oznaczone jako punkty przyjmujące;
• sklepy mniejsze mogą się dobrowolnie przyłączyć do systemu; jeśli tego nie zrobią, nie mają obowiązku przyjmować opakowań.

Co do zwrotu kaucji, to wpłacona kwota zwracana jest natychmiast w formie gotówki lub na konto powiązane z kartą płatniczą, którą klient pokaże podczas zwrotu.

Co się dzieje z nieodzyskanymi kaucjami?

Środki pochodzące z nieodebranej kaucji trafiają do funduszy operatorów systemu kaucyjnego – w Polsce są to spółki akcyjne powołane przez duże podmioty handlowe i producentów napojów. Operatorzy ci działają zgodnie z ustawą o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, która nakłada na nich obowiązek funkcjonowania w modelu non-profit. Oznacza to, że wszelkie przychody, w tym nieodebrane kaucje, mogą być wykorzystywane wyłącznie na utrzymanie i rozwój systemu kaucyjnego, a także na działania edukacyjne skierowane do społeczeństwa.

System kaucyjny ruszył, ale powoli

Miesiąc po wprowadzeniu systemu kaucyjnego w Polsce, Ministerstwo Klimatu i Ochrony Środowiska opublikowało komunikat podsumowujący jego początkowe działanie. Według danych z 3 listopada 2025 r., system już działa, choć na razie powoli i w ograniczonym zakresie. Dwunastu producentów wprowadziło na rynek 100 tysięcy opakowań objętych kaucją, do których przy kasie doliczana jest opłata zwrotna. Jednocześnie około 45 tysięcy punktów sprzedaży jest objętych systemem. Jednak te wyniki oznaczają, że szansa na trafienie na opakowanie z kaucją jest obecnie nikła – średnio na jeden punkt sprzedaży przypadają zaledwie 2 opakowania (rozdzielając te 100 tys. opakowań na 45 tys. punktów).