Rozmawiamy z podinspektorem PAWŁEM RYBICKIM - Centralne Laboratorium Kryminalistyczne nie może skutecznie prowadzić prac naukowych i współpracować z przedsiębiorcami. Wynika to z obowiązującej je formuły prawnej. Jednak jej zmiana jest dziś bardziej realna niż kiedykolwiek.
● Jakie powody leżą u podstaw dążenia Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Głównej Policji do przekształcenia się w jednostkę badawczo-rozwojową?
– Przemawiają za tym racje merytoryczne i formalne. Zadaniem CLK nie jest wyłącznie obsługa bieżących zleceń, ale również rozwój stosowanych i opracowywanie nowych metod badawczych. Do 2003 roku CLK wielokrotnie dokonywało takich opracowań finansowanych ze środków budżetu państwa przeznaczonych na naukę.
W wyniku kolejnych zmian porządkujących sferę finansów publicznych staliśmy się jednostką administracji publicznej – jednym z biur Komendy Głównej Policji. Nie pozwala nam to skutecznie prowadzić prac naukowych. Rozwój i doskonalenie metod badawczych jest ograniczone jedynie do zakupu gotowych produktów. Te jednak nie zawsze i nie w pełni odpowiadają naszym oczekiwaniom.
Zmiana statusu CLK w jednostkę badawczo – rozwojową (JBR) umożliwi powrót do modelu organizacyjnego, w którym – obok codziennej pracy – CLK prowadziło też działalność naukową. Wiele z opracowanych przez nas w tamtym czasie prototypów wzbudzało zainteresowanie zarówno naukowców jak i przedsiębiorców. Dobrym przykładem jest kamera do luminescencji opóźnionej, doskonałe narzędzie do ujawniania śladów linii papilarnych na wielobarwnych, tzw. trudnych podłożach. Urządzenie to wykorzystuje opisane przez naukowców zjawisko luminescencji, zostało zaś opracowane i zbudowane przez nas, wspólnie z partnerem – przedsiębiorcą z sektora MŚP. Kamera jest dziś przedmiotem dużego zainteresowania na całym świecie. Niestety skonsumowanie tego zainteresowania nie jest możliwe, bowiem obowiązująca nas formuła prawna po prostu nam na to nie pozwala. Mamy duży potencjał do tworzenia nowych narzędzi przydatnych w kryminalistyce, istnieje też duże zainteresowanie rozwiązaniami opracowanymi przez praktyków. Krępują nas jednak obowiązujące przepisy.
● Jakie nowe możliwości otworzą się przed CLK KGP po osiągnięciu statusu jednostki badawczo – rozwojowej?
– Formuła JBR da nam przede wszystkim znacznie większe możliwości finansowania działalności naukowo – badawczej. Będzie to możliwe dzięki zaangażowaniu środków z budżetu państwa przeznaczonych na naukę, jak i funduszy unijnych. Z większą swobodą będzie można prowadzić też działalność szkoleniową. Dodatkowo, w Unii Europejskiej toczy się dyskusja na temat ujednolicenia zasad i stworzenia przejrzystych standardów zarówno technicznych, jak i interpretacyjnych, w szeroko pojętych naukach sądowych. CLK działające jako niezależna jednostka naukowa z powodzeniem może podjąć się tego typu zadań.
● Czy przekształcenie statusu CLK KGP jest jedynie słusznym postulatem, czy też inicjatywą, która powoli zaczyna przybierać realne kształty?
– Takie przekształcenie staje się obecnie bardziej realne niż kiedykolwiek. Z jednej strony sprzyja mu jego charakter – dążenie do racjonalizacji kosztów działania Policji. Z drugiej strony potencjalne korzyści płynące z prowadzenia w CLK prac naukowych są coraz bardziej doceniane przez decydentów. Zarówno minister spraw wewnętrznych i administracji jak i komendant główny Policji dostrzegają pozytywne skutki takiego przekształcenia. Dużego wsparcia udziela nam także sejmowa Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych, która zainicjowała przeprowadzenie odpowiednich zmian prawnych w tym kierunku. Władze Warszawy widzą możliwość utworzenia w stolicy, w ramach koncepcji Warszawskiej Przestrzeni Technologicznej, Parku Naukowego Technologii Kryminalistycznych. Działania te mogą być sfinansowane w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. CLK po przekształceniu w JBR będzie mogło włączyć się w tworzenie tego przedsięwzięcia, przez co uzyska możliwość sfinansowania budowy nowoczesnego obiektu laboratoryjnego.
● Jakie akty prawne należy w tym celu zmienić? Kiedy może realnie dojść do zmiany statusu CLK KGP?
– Projekt stosownych zmian w ustawie o Policji jest już przygotowany i złożony do laski marszałkowskiej przez sejmową Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych. Tempo dalszych prac jest zależne od kalendarza parlamentarnego. Po wejściu w życie zmian ustawowych następnym krokiem będzie wydanie rozporządzenia o powołaniu CLK jako jb-r przez ministra spraw wewnętrznych i administracji. Mamy nadzieję, że zakończenie niezbędnych prac legislacyjnych nastąpi przed końcem tego roku.
● W środowiskach naukowych od lat mówi się o potrzebie zacieśnienia związków nauki z praktyką społeczną i gospodarczą. Na ile zamiar powołania parku technologicznego można traktować jako przykład realizacji tego postulatu?
– Zadaniem parku technologicznego jest tworzenie platformy współpracy praktyków, naukowców i wytwórców. Praktycy definiują potrzeby, naukowcy szukają rozwiązań, a przedsiębiorcy przekształcają te rozwiązania w konkretne produkty rynkowe. Model docelowego funkcjonowania CLK, jaki proponujemy, będzie ściśle łączyć naukę z praktyką, zaś kontakt z przedsiębiorcami w parku technologicznym umożliwi natychmiastową reakcję na potrzeby, przy czytelnych zasadach dotyczących zarządzania własnością intelektualną. Obecnie, dla wypełnienia obowiązków ciążących na wymiarze sprawiedliwości, budżet państwa wydaje rocznie na dowody naukowe kilkadziesiąt milionów złotych. W dużej mierze koszty te związane są z zakupem gotowych technologii badawczych. Tymczasem w oparciu o nasze doświadczenia można opracować własne metody, niejednokrotnie lepsze, ponieważ dostosowane do praktycznych potrzeb. O możliwości realizacji takiego scenariusza świadczy fakt, że CLK, choć nie jest jeszcze JBR, już figuruje na liście 500 najbardziej innowacyjnych podmiotów w kraju. Zapał ekspertów CLK do tworzenia nowych rozwiązań w odpowiedzi na znane im konkretne potrzeby jest duży, a popyt rynku polskiego i europejskiego w tym zakresie jest przeogromny. Potrzebna jest tylko lepsza formuła i większa przestrzeń do działania.
● PAWEŁ RYBICKI
dyrektor Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Głównej Policji