Często osoba, która zawarła umowę o dzieło, opóźnia się z realizacją i jest prawdopodobne, że nie wykona go na czas. Czy zamawiający może – bez wyznaczenia dodatkowego czasu na realizację – odstąpić od umowy przed upływem terminu wykonania dzieła?
Tak, umożliwiają to przepisy art. 635 kodeksu cywilnego (k.c.). Bez znaczenia jest to, czy opóźnienie w rozpoczęciu bądź wykończeniu dzieła jest zawinione lub niezawinione przez osobę, która zobowiązała się do jego wykonania. Znaczenie ma jedynie to, że opóźnienie jest na tyle duże, iż wyklucza prawdopodobieństwo ukończenia dzieła w uzgodnionym terminie.
Zamawiający jest uprawniony do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy wyłącznie przed upływem ustalonego terminu do jej realizacji.
Powołując się na art. 635 k.c., zamawiający nie musi wyznaczać drugiej stronie odpowiedniego terminu do wykonania dzieła z zastrzeżeniem, że po jego bezskutecznym upływie będzie mógł od umowy odstąpić. Na zamawiającym spoczywa jednak obowiązek wykazania, iż opóźnienie jest tak dalekie, że nie jest prawdopodobne wykonanie dzieła we właściwym terminie.
Prawo odstąpienia wykonuje się poprzez złożenie przyjmującemu zamówienie jednostronnego oświadczenia woli zamawiającego.
Jest ono skuteczne z chwilą dojścia oświadczenia do niego w sposób zapewniający zapoznanie się z jego treścią. Oświadczenie powinno zostać złożone w takiej formie, w jakiej zawarto umowę. Konsekwencją odstąpienia od umowy na mocy art. 635 k.c. jest wygaśnięcie stosunku prawnego z mocą wsteczną.
Powoduje ono zarówno wygaśnięcie umowy, jak i powrót do stanu, jaki istniał przed jej zawarciem. Zatem umowę uważa się za niezawartą. W wyniku odstąpienia strony takiego stosunku prawnego zobowiązane są do zwrotu tego, co otrzymały od siebie wzajemnie na mocy umowy.
Zamawiający jest upoważniony do żądania od przyjmującego zamówienie zwrotu uiszczonego wynagrodzenia bądź wpłaconej zaliczki na poczet wynagrodzenia.
Niezależnie od tego zamawiającemu przysługuje mu prawo żądania naprawienia szkody wynikłej z niewykonania dzieła.