Jeżeli wnioskodawcy przyznano w postępowaniu administracyjnym prawo pomocy, a jego sytuacja majątkowa się nie poprawiła, to w kolejnej sprawie sąd powinien wziąć pod uwagę poprzednie rozstrzygnięcie – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Równość wobec prawa
Inspektor nadzoru budowlanego wydał postanowienie o niedopuszczalności zażalenia. Wnioskodawca złożył skargę na to rozstrzygnięcie do sądu, wnosząc o częściowe zwolnienie od kosztów sądowych powyżej kwoty 100 zł.
Z pisma wynikało, że samodzielnie prowadzi on gospodarstwo domowe i utrzymuje się z renty inwalidzkiej oraz ze sprzedaży mleka. Podał, że posiada gospodarstwo rolne, las, 13 maszyn rolniczych, 9 krów.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił wniosek. Uznał bowiem, że wnioskodawca nie znajduje się w sytuacji materialnej uprawniającej do przyznania mu prawa pomocy i jest w stanie ponieść koszty sądowe samodzielnie.
Ponadto zauważył, że wnioskodawca zaskarżył postanowienie, a w takiej sytuacji wpis wynosi tylko 100 zł. Trudno zatem przyjąć, iż nie ma on możliwości uiszczenia opłaty sądowej w takiej wysokości.
Skarżący wniósł zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Podnosił, że WSA wyrokował w sprawie dwóch wniesionych przez niego skarg na rozstrzygnięcia głównego inspektora nadzoru budowlanego, a dotyczących tej samej sprawy administracyjnej.
W drugimpostępowaniu przyznano mu prawo pomocy poprzez zwolnienie od opłaty kancelaryjnej w wysokości 100 zł za odpis orzeczenia z uzasadnieniem oraz od wpisu sądowego od ewentualnej skargi kasacyjnej w wysokości 100 zł.
Zdaniem skarżącego konstytucyjna zasada równości wobec prawa wymaga, aby zwolnienie w takim samym zakresie ten sam wydział WSA przyznał też w niniejszej sprawie.
Tożsame okoliczności
NSA uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał wniosek o przyznanie prawa pomocy do ponownego rozpoznania przez WSA.
Sędziowie wyjaśnili, że zgodnie z przepisami ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. nr 153, poz. 1270 ze zm.) prawo pomocy polega na tym, że strona zostaje zwolniona przez sąd m.in. od ponoszenia kosztów sądowych.
Wnioskodawca jednak musi wykazać, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania dla siebie i rodziny.
NSA zwrócił uwagę na niekonsekwencje oceny dokonanej przez sąd I instancji, który pominął okoliczność, że w innej sprawie przy tożsamych okolicznościach przyznano skarżącemu prawo pomocy w zakresie częściowym.
Dokonując zatem ponownej oceny wniosku skarżącego, sąd powinien wziąć pod uwagę, jakie koszty sądowe mogą obciążać skarżącego na obecnym etapie postępowania, i następnie ocenić, czy ich poniesienie nie spowoduje uszczerbku utrzymania dla skarżącego i rodziny.
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 maja 2012 r., sygn. akt II OZ 434/12.
