Karol L. wybudował w 2008 r. odcinek sieci kanalizacyjnej łączącej studzienkę na sąsiedniej działce z własną działką. Spółka T. odebrała ten odcinek, przyłączyła go do własnej sieci i zawarła umowę o dostarczanie wody i odprowadzenie ścieków. Po tym Karol L. wystąpił przeciwko spółce do sądu o zapłatę ponad 4 tys. zł wraz z odsetkami albo o zobowiązanie pozwanej do złożenia oświadczenia o przejęciu odcinka sieci za taką odpłatnością.
Przyłącze czy sieć
W odpowiedzi pozwana twierdziła, że powód wybudował jedynie przyłącze kanalizacyjne do swojego domu, a to nie może być przez nią przejęte na własność, bo nie spełnia warunków technicznych i formalnych. Do sprawy przypozwana została gmina.
Sąd I instancji oddalił powództwo. Po analizie przepisów ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 123, poz. 858 z późn. zm.) doszedł do wniosku, że odcinek kanalizacji, który wykonał powód, nie jest fragmentem sieci, ale przyłączem kanalizacyjnym.
Powód odwołał się, zarzucając sądowi I instancji, że nie wziął pod uwagę art. 49 par. 2 kodeksu cywilnego i nie zastosował go, a przepis ten daje podstawę do żądania nabycia urządzenia.
Różne orzeczenia
Sąd apelacyjny dostrzegł w sprawie zagadnienie prawne, budzące poważne wątpliwości.
Zwrócił się więc do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie, czy po zmianie art. 49 kodeksu cywilnego dokonanej ustawą z 30 maja 2008 r. (Dz.U. nr 116, poz. 731) nadal uzasadniony jest pogląd, zgodnie z którym art. 31 ustawy z 7 czerwca 2001 r. statuuje po stronie osoby, która z własnych środków wybudowała urządzenie wodociągowe lub kanalizacyjne, roszczenie wobec gminy lub przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego o zobowiązanie do odpłatnego przejęcia tych urządzeń? A także, czy fakt poniesienia kosztów budowy urządzeń tylko w części w stosunku do całości kosztów oznacza, że osoba je ponosząca nabywa w stosunku do przedsiębiorstwa przyłączającego urządzenie roszczenie o nabycie jedynie udziału w prawie własności urządzeń, czy też w ogóle eliminuje roszczenie o zobowiązanie do odpłatnego nabycia?
W uzasadnieniu pytania prawnego sąd apelacyjny podkreślił, że postawione kwestie nie znajdują jednoznacznej odpowiedzi zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie.
Dlatego tak istotne jest rozstrzygnięcie, jaka jest podstawa prawna takiego roszczenia i w jakiej sytuacji można z nim wystąpić na drogę sądową.
Uchwała SN
W odpowiedzi Sąd Najwyższy podjął następującą uchwałę:
● Podstawą roszczenia o zobowiązanie do odpłatnego przeniesienia urządzeń wodno-kanalizacyjnych stanowi – od chwili wejścia w życie ustawy z 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 116, poz. 731) – art. 49 par. 2 k.c.
● Jeżeli koszty budowy urządzeń, o których mowa w art. 49 par. 1 k.c. poniosło kilka osób, każdej z nich przysługuje – na podstawie art. 49 par. 2 k.c. – wobec przedsiębiorcy, który przyłączył urządzenia do swojej sieci roszczenie o przeniesienie za wynagrodzeniem udziału w prawie własności tych urządzeń,
Z kodeksu cywilnego
Z art. 49 par. 1 k.c. wynika, ze urządzenia służące do odprowadzania lub doprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej lub inne podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Par. 2 mówi natomiast, że osoba, która poniosła koszty budowy tych urządzeń i jest ich właścicielem, może żądać, by przedsiębiorca, który przyłączył je do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej.
Sygn. akt III CZP 26/11