W stosunku do zastępcy naczelnika urzędu celnego zostało wszczęte postępowanie dyscyplinarne. Zarzucono mu niedopełnienie obowiązków służbowych polegających na nieterminowym wszczęciu wobec firmy postępowania określającego jej zobowiązanie podatkowe. Dyrektor izby celnej wydał orzeczenie dyscyplinarne, na mocy którego uznał urzędnika za winnego naruszenia obowiązków służbowych i wymierzył mu karę dyscyplinarną zakazu awansowania na wyższe stanowisko przez dwa lata. Obwiniony odwołał się do organu II instancji, czyli do szefa służby celnej. Z jego upoważnienia dyrektor departamentu służby celnej zmienił karę na zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych przez dwa lata. Czy organ II instancji mógł wymierzyć celnikowi inną sankcję?
Dyrektor departamentu służby celnej nie mógł wymierzyć celnikowi surowszej kary. Za taką należy uznać zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych przez dwa lata. Obwiniony celnik zajmuje stanowisko kierownicze, co przy wymierzonej sankcji w postępowaniu odwoławczym będzie skutkować koniecznością natychmiastowego odwołania go z zajmowanego stanowiska zastępcy naczelnika urzędu celnego. Za taką oceną przemawia systematyka kar (od najłagodniejszej do najsurowszej) zawartych w art. 167 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (dalej: u.s.c.). Zgodnie z tym przepisem karami dyscyplinarnymi są:
- upomnienie;
- nagana;
- nagana z ostrzeżeniem;
- zakaz podwyższania stopnia służbowego przez 2 lata;
- zakaz awansowania na wyższe stanowisko przez 2 lata;
- obniżenie stopnia służbowego;
- przeniesienie na niższe stanowisko;
- zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych przez 2 lata;
- pozbawienie stopnia oficerskiego lub generalskiego;
- wydalenie ze służby celnej.
Dyrektor departamentu nie był uprawniony do wymierzenia kary surowszej. Taką może orzec wyłącznie szef Służby Celnej. Przez udzielone upoważnienie dyrektor departamentu nie staje się automatycznie organem dyscyplinarnym w rozumieniu art. 169 u.s.c. Dyrektor departamentu mógłby uniewinnić obwinionego od zarzucanego mu przewinienia, odstąpić od ukarania, zmienić karę na łagodniejszą, utrzymać orzeczenie organu I instancji w mocy czy umorzyć postępowanie. W myśl art. 169 ust. 1 u.s.c. orzekanie kar dyscyplinarnych należy do naczelnika urzędu celnego, dyrektora izby celnej lub szefa służby celnej, zwanych „organami dyscyplinarnymi” w odniesieniu do podległych im funkcjonariuszy.
Stosownie do art. 169 ust. 5 u.s.c. orzekanie kar, o których mowa w art. 167 ust. 1 pkt 6–10 u.s.c. należy wyłącznie do właściwości organów dyscyplinarnych. Zgodnie z art. 179 ust. 4 u.s.c. do orzekania kary w postępowaniu odwoławczym szef Służby Celnej może upoważnić swojego zastępcę, dyrektora departamentu w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych lub dyrektora izby celnej, który nie wydał orzeczenia dyscyplinarnego w I instancji. Zdaniem NSA, wyrażonym w wyroku z 11 marca 2015 r. (sygn. akt I OSK 1783/13, www.orzeczenia.nsa.gov.pl), upoważnienie, o którym mowa w art. 179 ust. 4 u.s.c., jest skuteczne wyłącznie do orzekania kar dyscyplinarnych wymienionych w art. 167 ust. 1 pkt 1–5 u.s.c. NSA podkreślił, że skoro z woli ustawodawcy orzekanie kar najsurowszych zostało zastrzeżone do wyłącznej kompetencji organu dyscyplinarnego, to nie można twierdzić, że reguła ta nie obowiązuje w postępowaniu odwoławczym albo że podlega modyfikacji. Jednocześnie NSA wskazał, że w myśl art. 180 u.s.c. w postępowaniu odwoławczym nie można wymierzyć kary surowszej niż orzeczona w zaskarżonym orzeczeniu dyscyplinarnym.
Podstawa prawna
Art. 167 ust. 1 pkt 6–10, art. 169, art. 179 ust. 4, art. 180 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1404 ze zm.).
