Odpowiedzialność za typowe naruszenia przepisów ruchu drogowego jest ukształtowana u nas inaczej niż w wielu krajach UE. Na przykład przekroczenie prędkości traktowane jest jako wykroczenie, za które odpowiada sprawca. W wielu państwach w takim przypadku co do zasady karany jest właścicielu pojazdu. Odmienność trybów budzi wątpliwości.
Jedną z nich – dotyczącą możliwości wyegzekwowania w Polsce grzywny nałożonej na osobę prawną – w dużej mierze usunęła wczoraj odpowiedź na pytanie prejudycjalne zadane przez Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe.
Chodziło o karę nałożoną za przekroczenie prędkości o 6 km/h w holenderskim Utrechcie. Auto było zarejestrowane na gdański oddział banku BGŻ BNP Paribas, w wyniku czego została wydana decyzja o nałożeniu nań 36 euro grzywny. Po tym jak niderlandzki organ wystąpił do polskiego sądu o uznanie i wykonanie decyzji, polski sąd powziął wątpliwości co do tego, czy jest to możliwe.
Wszystko dlatego, że transpozycja do kodeksu postępowania karnego decyzji ramowej 2005/214 w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym była niepełna. Artykuł 611ff k.p.k. odwołuje się do pojęcia „sprawcy” czynu zagrożonego karą, które zdaniem sądu pytającego obejmuje wyłącznie osoby fizyczne. W związku z tym k.p.k. nie przewiduje możliwości wykonania orzeczenia nakładającego karę o charakterze pieniężnym na osobę prawną. Takiej możliwości nie dają też przepisy ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych – stosuje się je do przestępstw.
Z drugiej jednak strony z orzecznictwa TSUE wynika, że nawet jeśli decyzje ramowe nie wywierają skutku bezpośredniego, na sądach ciąży obowiązek dokonywania wykładni prawa krajowego zgodnie z przepisami tych decyzji. Przy okazji wyszły na jaw inne różnice pomiędzy ustawodawstwem polskim a niderlandzkim.
W odpowiedzi TSUE uznał, że pojęcie „osoby prawnej” należy interpretować w sposób zgodny z prawem państwa wydającego orzeczenie nakładające karę o charakterze pieniężnym, w tym przypadku tak, jak jest to rozumiane w Holandii.
TSUE stanął na stanowisku, że decyzja ramowa nie nakłada na sąd obowiązku odstąpienia od stosowania niezgodnego z nią przepisu prawa krajowego. Jednak sąd jest zobowiązany do dokonywania takiej wykładni, by w największym możliwym stopniu zapewnić osiągnięcie rezultatu zgodnego z celem decyzji ramowej.
Trybunał przypomniał też, że kara o charakterze pieniężnym nałożona na osobę prawną podlega wykonaniu, nawet jeśli państwo wykonujące nie uznaje zasady odpowiedzialności karnej osób prawnych. Decyzja ramowa ma na celu, nie dokonując harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich dotyczących prawa karnego, zapewnienie wykonywania kar o charakterze pieniężnym w tych państwach dzięki zasadzie wzajemnego uznawania. A przepisy wspólnotowe mające zastosowanie w przypadku przestępstw lub wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu ruchu drogowego przewidują transgraniczną wymianę informacji w celu ułatwienia egzekwowania kar, a tym samym zapewnienia ochrony wszystkich uczestników ruchu drogowego w UE.
orzecznictwo
Wyrok TSUE z 4 marca 2020 r. w sprawie C 183/18. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
