Umowy o świadczenie pomocy prawnej zawarte przez gminę z zewnętrzną kancelarią prawną stanowią informację publiczną i powinny być udostępnione.
11 maja 2016 r. drogą elektroniczną wnioskodawczyni R. P. wystąpiła do starosty o przesłanie na jej adres mailowy umów cywilnych zawartych przez powiat z adwokatami lub radcami prawnymi albo z kancelariami. Miały one dotyczyć stałej obsługi prawnej powiatu w okresie obowiązywania rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Potrzebowała tego do badań naukowych. Poprosiła też o skany tych umów.
2 dni później wysłano jej odpowiedź na wniosek oraz:
- pismo podpisane przez wicestarostę informujące o przesłaniu skanów umów z adwokatami i radcami prawnymi realizowanych w ramach ogólnopolskiego systemu nieodpłatnej pomocy prawnej;
- plik umów wraz z załącznikami.
Wnioskodawczyni złożyła jednak skargę na bezczynność organu. Wyjaśniła, że w przewidzianym ustawą terminie organ, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie udostępnił informacji, jak też nie wydał decyzji o odmowie jej udzielenia. Wskazała, że jej wniosek został sformułowany w sposób niepozostawiający żadnych wątpliwości, a organ potraktował go pobieżnie, czym przedłużył gromadzenie przez nią materiału do badań naukowych.
Starostwo 31 maja 2016 r. przesłano skarżącej kolejnego maila zawierającego umowy z radcą prawnym zawarte od 2002 r. do 2015 r. Dodatkowo poinformowano ją, że starostwo nie miało zawartych umów o wykonanie obsługi prawnej w okresie od 1 lipca 2002 r. do 31 grudnia 2002 r. oraz od 3 stycznia 2003 r. do 30 czerwca 2003 r.
Starostwo wniosło o oddalenie skargi.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku umorzył postępowanie w zakresie zobowiązania starosty do załatwienia wniosku i stwierdził, że starosta dopuścił się bezczynności w sprawie, ale nie była ona rażąca. Sąd wskazał, że nie ulega wątpliwości, że żądana przez skarżącą informacja miała charakter informacji publicznej a starosta był zobowiązany do jej udzielenia. W tej sprawie przedmiotem wniosku było żądanie udostępnienia umów zawartych przez starostę w zakresie obsługi prawnej powiatu, a zatem umów dotyczących wydatkowania środków pieniężnych, będących w dyspozycji powiatu. Powiat jest jednostką sektora finansów publicznych i związany jest zasadą transparentności i jawności finansów publicznych. Żądana informacja w zakresie przedmiotowym i podmiotowym w pełni objęta była ustawą o dostępie do informacji publicznej. Odnosiła się do działalności jednostki samorządu terytorialnego i jej wydatków na obsługę prawną. W wyroku z 12 czerwca 2015 r. (sygn. I OSK 1408/14), Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że umowy o świadczenie pomocy prawnej zawarte przez gminę z zewnętrzną kancelarią prawną stanowią informację publiczną i powinny być udostępnione.
W dacie wniesienia skargi złożonej po bezskutecznym upływie 14 dni od daty zgłoszenia wniosku o udzielenie informacji, nie była ona skarżącej udostępniona. Wcześniej organ wysłał stronie informacje nie odpowiadające treści żądania, bo odnoszące się do umów z adwokatami i radcami prawnymi realizowanych w ramach ogólnopolskiego systemu nieodpłatnej pomocy prawnej. Dopiero po wniesieniu skargi kobiecie zostały doręczone kopie umów zawartych przez powiat dotyczących stałej obsługi prawnej powiatu w okresie wskazanym we wniosku. Ustanie bezczynności organu przed rozpoznaniem skargi nie zwalnia sądu od stwierdzenia, że bezczynność ta wystąpiła. Zważywszy jednak na krótki okres stanu bezczynności, sąd uznał że nie ma ona cech rażącego naruszenia prawa.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 9 sierpnia 2016 r., sygn. akt II SAB/Bk 59/16
