Postanowiłem przekształcić swoją jednoosobową działalność gospodarczą zarejestrowaną w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) w spółkę z o.o. Gdy prowadziłem proces rejestracji przekształcenia w KRS, zostałem wezwany przez sąd do złożenia oświadczenia o wniesieniu wkładów do nowej spółki z o.o. Czy to żądanie jest zasadne?
Jednoosobowy przedsiębiorca wpisany do CEiDG może się przekształcić w spółkę kapitałową. Pozwala na to dokonana w 2011 r. nowelizacja kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.). Postępowanie co do zasady przebiega standardowo, zgodnie z procedurą przewidzianą dla przekształceń innych podmiotów.
W praktyce zdarzają się sytuacje, w których sądy, rozpatrując wnioski o przekształcenie, żądają złożenia do akt spółki, w którą ma się przekształcić przedsiębiorca, oświadczenia zarządu, że wniósł on wkład na pokrycie kapitału zakładowego.
Takie żądanie sądu jest jednak niezasadne. Jak się wydaje, ta praktyka wynika ze stosowania wprost w procesie przekształcenia przez sądy regulacji dotyczących rejestracji zupełnie nowych spółek, bez uwzględnienia odrębności procedury przekształceniowej i istoty zmiany zachodzącej w wyniku tego procesu.
Regulacje (w szczególności art. 5842 k.s.h.) wprowadzają zasadę kontynuacji działalności podmiotu powstającego w wyniku przekształcenia w stosunku do podmiotu istniejącego przed przekształceniem. Zasada ta sprowadza się do przyjęcia, że w wyniku przekształcenia podmiot działa dalej, tyle że w innej formie, pozostając stroną stosunków cywilnoprawnych i – co do zasady – administracyjnoprawnych poprzednika, a jednoosobowy przedsiębiorca staje się z mocy prawa wspólnikiem powstałej spółki z o.o.
Z zasady tej wynika, że masa majątkowa jednoosobowej działalności gospodarczej staje się po przekształceniu masą majątkową spółki z o.o. Majątek przedsiębiorcy staje się kapitałem zakładowym spółki z o.o. (w niektórych przypadkach może się stać także kapitałem zapasowym). Specyfika procedury przekształceniowej sprawia, że nie następuje pokrycie kapitału zakładowego spółki z o.o. wkładem w rozumieniu k.s.h. – majątek podmiotu przekształcanego z mocy prawa staje się majątkiem podmiotu, w który ów podmiot się przekształci. Czyli masa majątkowa jednoosobowego przedsiębiorcy nie stanowi wkładu w rozumieniu k.s.h. (tj. wkładu pieniężnego ani aportu). Tym samym złożenie wspomnianego oświadczenia o wniesieniu wkładu przez jej jedynego wspólnika byłoby kontrfaktyczne.
Jako podstawę żądania oświadczenia o wniesieniu wkładów w postępowaniu przekształceniowym sądy rejestrowe wskazują art. 167 par. 1 pkt 2 k.s.h., z którego wynika obowiązek składania oświadczeń o wniesieniu wkładów przy rejestrowaniu spółki z o.o. Referencja do tej regulacji jest o tyle niewłaściwa, że zgodnie z art. 5844 k.s.h. przepisy dotyczące powstania spółki z o.o. stosuje się w procedurze przekształceniowej odpowiednio, o ile przepisy dotyczące przekształcenia nie stanowią inaczej. Z przytoczonych powyżej przyczyn natury formalnej (zasada kontynuacji) i faktycznej (brak dodatkowej kontrybucji do spółki przekształcanej) przy przekształceniu przedsiębiorcy wpisanego do CEiDG art. 167 par. 1 pkt 2 k.s.h. nie znajduje zastosowania.
Podstawa prawna
Art. 5842, art. 5847–58413 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.).