Podstawą wznowienia postępowania nie może być ani precedensowy charakter orzeczenia, ani badanie w nowym systemie sądowym, czy też badanie snów.

Jan Nowak został skazany w 1994 r. W 2015 r. złożył do sądu okręgowego plik pism zatytułowanych „Pozew”, w których domagał się „ponowienia” sprawy. Pisma te w lipcu 2015 r. przekazano Sądowi Najwyższemu. Na wezwanie tego sądu mężczyzna dodatkowo wyjaśnił, że domaga się wznowienia postępowania w jego sprawie i uniewinnienia. Podkreślił, że sprawa ma charakter precedensowy oraz, że na podstawie „badań w nowym systemie sądowym oraz badania snów” uznać należy, że jest osobą niewinną.

Kontrola wniosku

Sąd Najwyższy postanowił odmówić przyjęcia wniosku wobec jego oczywistej bezzasadności. Wskazał, że wniosek o wznowienie postępowania to jeden z nadzwyczajnych środków zaskarżenia przewidzianych w kodeksie postępowania karnego. Dotyczy on prawomocnych orzeczeń i może doprowadzić do ich uchylenia i ponownego rozpoznania sprawy, ale na podstawie ściśle określonych podstaw o wyjątkowym charakterze (art. 540,k.p.k., art. 540a k.p.k., art. 540b k.p.k. i art. 542 par. 3 k.p.k.).

Nowy kodeks postępowania karnego (obowiązujący od 1 lipca 2015 r.) wprowadził do postępowania o wznowienie nową regulację zawartą w art. 545 par. 3 k.p.k. Przepis ten przewiduje obowiązek przeprowadzenia kontroli treści wniosku o wznowienie postępowania pod względem jego ewentualnej oczywistej bezzasadności. Jeżeli zostanie ona stwierdzona, to należy podjąć decyzję o odmowie przyjęcia wniosku. W toku postępowania z art. 545 par. 3 k.p.k. nie dochodzi zatem do merytorycznego rozpoznania wniosku, ani do badania jego zasadności pod kątem ewentualnych podstaw wznowienia, ale do badania wniosku o charakterze quasi formalnym, wstępnym, choć pod kątem hipotetycznej możliwości wznowienia. Dopiero po tym badaniu i stwierdzeniu braku podstaw do uznania wniosku za oczywiście bezzasadny przechodzi się do dalszych czynności prowadzących do merytorycznego rozpoznania pisma.

Ustawodawca wskazał w treści nowego przepisu okoliczności, które mogą świadczyć o oczywistej bezzasadności wniosku, ale wskazanie to nie jest wyczerpujące. Chodzi zatem zwłaszcza o odwoływanie się do tych okoliczności, które były już rozpoznawane na skutek wniosku o wznowienie postępowania lub z urzędu. Decydująca jednak jest sama treść wniosku o wznowienie, która może być oczywiście bezzasadna z różnych powodów. To może wynikać z tego, że we wniosku wskazano na podstawy wznowienia, które nie są przewidziane w ustawie albo z tego, że w ogóle nie wskazano żadnych podstaw wznowienia, ograniczając się do postulowania przeprowadzenia kolejnej kontroli odwoławczej.

Charakter pisma

Przed 1 lipca 2015 r. w ustawie nie było trybu przewidzianego w art. 545 par. 3 k.p.k. I pojawił się problem, jakie przepisy stosować do te sprawy. Odpowiedzieć w tej sytuacji należało na pytanie, kiedy wszczęto postępowanie o wznowienie w tej sprawie. Wniosek, który ostatecznie uznany został za wniosek o wznowienie wpłynął do sądu okręgowego 30 czerwca 2015 r., a do Sądu Najwyższego 31 lipca 2015 r. Początkowo jednak, wobec specyficznej treści nie można było bez wątpliwości uznać, że pismo Jana Nowaka to wniosek o wznowienie. O charakterze tych wątpliwości świadczy fakt, że przewodniczący wydziału Sądu Najwyższego zwrócił się do autora pisma o wyraźne oświadczenie, czy zabiega o wznowienie postępowania, czy domaga się wniesienia kasacji. Dopiero po jego odpowiedzi wątpliwości te zostały usunięte i od 18 sierpnia 2015 r. można już było uznać, że toczy się postępowanie o wznowienie. W tej konkretnej sprawie zatem Sąd Najwyższy uznał, że chwilą wszczęcia postępowania o wznowienie był dzień 18 sierpnia, a tym samym zasadne jest stosowanie nowego opisanego wyżej przepisu. I tak SN stwierdził, że wniosek skazanego nie zawiera żadnej argumentacji, która w jakikolwiek sposób mogłaby być powiązana z podstawami wznowienia postępowania. Lektura jego pism przekonuje, że złożony wniosek jest bezzasadny w stopniu oczywistym. Podstawą wznowienia postępowania nie może być bowiem ani precedensowy charakter orzeczenia, ani badanie w nowym systemie sądowym, ani badanie snów.

Postanowienie Sądu Najwyższego z 25 września 2015 r., sygn. akt II KO 49/15