Państwa Unii Europejskiej mogą uzależniać przyznanie statusu rezydenta długoterminowego od pomyślnego zdania egzaminów z języka urzędowego oraz wiedzy o społeczeństwie danego kraju. Tak wynika z wyroku TSUE.
Sprawa dotyczyła cudzoziemców, którzy uzyskali status rezydentów w Holandii. Zgodnie z holenderską ustawą o integracji społecznej cudzoziemcy ubiegający się o zgodę na pobyt na czas nieokreślony podlegają co do zasady obowiązkowi integracji społecznej – mają obowiązek zdania egzaminu z języka holenderskiego i z wiedzy o społeczeństwie. W przypadku niezaliczenia tego egzaminu władze mogą odmówić zezwolenia na pobyt.
Trybunał rozpatrywał pytanie prejudycjalne holenderskiego sądu administracyjnego, do którego wpłynęły skargi dwóch cudzoziemek. Uzyskały one odpowiednio w roku 2007 i 2008 zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego na czas nieokreślony. Jednocześnie zostały poinformowane o obowiązku złożenia egzaminu z integracji do 2013 r. Obowiązywały wówczas przepisy, które w przypadku niepodejścia do egzaminu lub niezaliczenia go przewidywały karę grzywny.
Od tej decyzji cudzoziemki złożyły odwołanie do centralnego sądu administracyjnego. Ten zwrócił się z pytaniem, czy holenderskie przepisy dotyczące obowiązku integracji społecznej są zgodne z dyrektywą Rady 2003/109/WE z 25 listopada 2003 r. dotyczącą statusu obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi. Sąd chciał wiedzieć, czy także po przyznaniu statusu rezydenta długoterminowego państwa członkowskie mogą ustanawiać egzaminy z integracji społecznej, a – w przypadku niewywiązania się przez rezydentów z tych obowiązków – kary grzywny.
Trybunał zaznaczył, że podstawowym celem Unii jest wspieranie spójności gospodarczej i społecznej, a integracja obywateli państw trzecich – rezydentów długoterminowych – jest jej istotnym elementem. Odnosząc się do prawodawstwa unijnego, trybunał podkreślił, że art. 5 ust. 2 dyrektywy 2003/109 „Warunki uzyskania statusu rezydenta długoterminowego” stanowi, że państwa członkowskie mogą zażądać od obywateli państw trzecich, aby spełnili warunki integracji przewidziane prawem krajowym. „Zarówno z brzmienia, jak i z kontekstu tego przepisu wynika, że przyznaje on państwom UE możliwość uzależnienia uzyskania statusu rezydenta długoterminowego od uprzedniego spełnienia niektórych warunków integracji” – zaznaczył trybunał. Przepis ten nie nakazuje ani nie zakazuje państwom UE wymagania od obywateli państw trzecich, aby także już po uzyskaniu statusu rezydenta długoterminowego spełnili obowiązek integracji. Nie stanowi więc przeszkody dla wprowadzenia obowiązku egzaminu dla osób, które taki status już uzyskały.
Zdaniem trybunału można domniemywać, że obywatele państwa Unii znają język holenderski i posiadają wiedzę o holenderskim społeczeństwie, ale sytuacja taka nie ma miejsca w przypadku obywateli państw trzecich. Przy czym nie można kwestionować, że uzyskanie wiedzy zarówno o języku, jak i o społeczeństwie przyjmującego państwa Unii znacznie ułatwia komunikację między obywatelami państw trzecich a obywatelami państwa Unii i sprzyja wzajemnej interakcji oraz rozwojowi relacji społecznych między nimi – zaznaczył trybunał. Według trybunału nie ulega wątpliwości, że znajomość języka upraszcza dostęp do rynku pracy i kształcenia zawodowego.
„Zatem obowiązek złożenia egzaminu pozwala zapewnić uzyskanie wiedzy, która bezspornie jest użyteczna dla ustanowienia więzi z przyjmującym państwem Unii, a zatem nie tylko nie zagraża realizacji celów zamierzonych przez dyrektywę 2003/109, lecz przeciwnie, może przyczynić się do realizacji tych celów” – stwierdził trybunał. Jego zdaniem to, że status rezydenta długoterminowego został uzyskany przed nałożeniem obowiązku złożenia egzaminu z integracji społecznej lub po jego nałożeniu, nie jest w tym względzie istotne. ©?
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie P. i S. przeciw komisji zabezpieczenia społecznego w mieście Breda oraz kolegium burmistrzów i członków rad miejskich w gminie Amstelveen (C-579/13) z 4 czerwca 2015 r.