Nowy wójt gminy zamierza w tym roku przygotować strategię rozwoju. Do współpracy chciałby zaprosić organizacje pozarządowe. Czy takie instytucje mogą doradzać samorządom?
Tak. W 2010 r. ustawodawca wyszedł naprzeciw potrzebom samorządowców i organizacjom pozarządowym. Zaproponował im już gotowe rozwiązanie na każdym poziomie funkcjonowania samorządów (województwa, powiatu i gminy). Szczegółowe rozwiązania są określone w ustawie z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1118 ze zm.). Na jej podstawie można utworzyć gminne lub powiatowe rady działalności pożytku publicznego jako organ konsultacyjny i opiniodawczy. Radę może powołać organ wykonawczy właściwej jednostki samorządu terytorialnego na wniosek organizacji pozarządowych prowadzących działalność na jego terenie. Kadencja rady trwa 2 lata. W jej skład wchodzą przedstawiciele organu wykonawczego i stanowiącego, a także organizacji pozarządowych (dla nich jest zarezerwowana co najmniej połowa miejsc w radzie).
Rada może opiniować projekty uchwał i innych aktów prawa miejscowego dotyczące sfery zadań publicznych oraz współpracy z organizacjami pozarządowymi. Może udzielać pomocy w przypadku sporów między organami administracji publicznej a organizacjami pozarządowymi – na przykład ekologicznymi. W jej zakresie jest też doradzanie w sprawie zadań publicznych realizowanych przez samorząd, w tym zlecanych organizacjom pozarządowym za środki publiczne otrzymane w konkursie.
W tym roku wiele gmin będzie przygotowywać strategię rozwoju. Dokument ten musi przejść proces konsultacji społecznych. Warto wykorzystać potencjał osób wchodzących w skład tego ciała doradczego i poprosić o współtworzenie takiej strategii. Nie ma wówczas potrzeby konsultowania jej ze wszystkimi organizacjami pozarządowymi. Wystarczy przekazać ją do rady. Obowiązek konsultacji dotyczy wszystkich aktów prawa miejscowego. W Polsce na 2,8 tys. gmin, powiatów i województw zaledwie 200 posiada rady pożytku. Coraz częściej wskazuje się na to, aby samorząd sam nie podejmował wszelkich decyzji, a współdzielił odpowiedzialność za tworzenie i wprowadzenie w życie dokumentów decydujących o życiu ich mieszkańców. W takie rozwiązanie z pewnością wpisuje się więc współpraca z radami pożytku publicznego.