Co zrobić jeżeli po zawarciu umowy wychodzą na jaw okoliczności, których znajomość nie pozwoliłaby na jej zawarcie? W zależności od przypadku stronie przysługują pewne środki prawne.
Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014r., poz. 121) przewiduje sytuacje, w których czynność prawna nie dochodzi do skutku ze względu na nieważne oświadczenie woli jednej ze stron. Omawianą nieważnością obarczone są oświadczenia woli w następujących przypadkach:
• jeżeli złożyła je osoba, będąca w stanie wyłączającym świadome działanie, np ze względu na chorobę psychiczną czy niedorozwój umysłowy. Nawet jeżeli utrata była chwilowa;
• jeżeli za zgodą obu stron czynność była pozorna. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której skutki tej czynności dotyczą osoby trzeciej, o ile nie działała w złej wierze.
Dodatkową kategorią są okoliczności, które nie doprowadzają do nieważności oświadczenia ale pozwalają na uchylenie się od jego skutków. Mamy z nimi do czynienie, gdy:
• w czasie składania oświadczenia istniał błąd, co do treści czynności prawnej,
• doszła do zniekształcenia oświadczenia woli przez osobę, która była odpowiedzialna za jego przesłanie,
• oświadczenie złożono pod wpływem groźby drugiej strony lub osoby trzeciej.
W przypadku błędu, art. 84 kc doprecyzowuje, że musi on nosić znamiona istotnego. Oznacza to, że gdyby nie on nie doszłoby złożenia oświadczenia woli. Jeżeli oświadczenie złożono innej osobie, powoływać na błąd można się jedynie wtedy, gdy osoba ta go wywołała, wiedziała o nim lub mogła łatwo się o nim dowiedzieć. Wyjątek ten nie dotyczy czynności nieodpłatnej.
Powołać się na wyżej wymienioną groźbę można tylko wtedy, gdy obiektywnym jest, że składający oświadczenie woli mógł się obawiać poważnego niebezpieczeństwa osobistego lub majątkowego względem siebie lub innej osoby.
Jeżeli strona czynności prawnej uzna, że zachodzą względem niej przesłanki do uchylenia się od skutków pranych powinna złożyć odpowiednie oświadczenie na piśmie. Kodeks wskazuje określony czas do dokonania tej czynności. Jest to rok od wykrycia błędu i rok od chwili ustania obawy na skutek groźby.