Sądy nie mają problemu z rozpatrywaniem zażaleń pokrzywdzonych od postanowień o umorzeniu dochodzenia. Tak więc brak obowiązku uzasadniania takich decyzji przez organy ścigania nie narusza ustawy zasadniczej – orzekł Trybunał Konstytucyjny.
Sędziowie konstytucyjni zajęli się sprawą w wyniku skargi Witolda P. Popełniono na jego szkodę dwa przestępstwa, jednak komisariat policji wydał postanowienie o umorzeniu dochodzenia wobec braku znamion czynu zabronionego. Szerszej argumentacji i motywów rozstrzygnięcia policji Witold P. nie poznał.
Nieznane motywy
Śledczy skorzystali z art. 325e par. 1 kodeksu postępowania karnego i odstąpili od sporządzenia uzasadnienia tego postanowienia. Zgodnie z tym przepisem postanowienia m.in. o wszczęciu dochodzenia, odmowie jego wszczęcia oraz umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw nie wymagają uzasadnienia.
Witold P. wniósł zażalenie, ale ani prokurator, ani następnie sąd nie zmienili pierwszego stanowiska policji. Sprawa trafiła do Trybunału Konstytucyjnego. Witold P. zaskarżył przepis, który jego zdaniem utrudnia skuteczne wniesienie odwołania od orzeczenia. Nie zawiera bowiem uzasadnienia. Trudno więc podważyć nieznane motywy decyzji policji.
Na wczorajszej rozprawie przekonywał, że przepis narusza konstytucyjnie zagwarantowane prawo do sądu. Zwrócił uwagę, że ustawodawca zwalnia organy postępowania przygotowawczego z obowiązku sporządzenia uzasadnienia, jednak pokrzywdzony nie jest zwolniony z obowiązku uprawdopodobnienia środka odwoławczego. Również sąd rozpoznający zażalenie musi skonfrontować zażalenie z decyzją, której motywów nie zna.
Wystarczająca ochrona
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 325e par. 1 zdanie drugie k.p.k. w zakresie, w jakim umożliwia organom postępowania przygotowawczego wydanie postanowienia o umorzeniu dochodzenia, bez konieczności sporządzenia uzasadnienia, jest zgodny z ustawą zasadniczą i w żaden sposób nie narusza prawa do sądu.
– Prawo to dotyczy jedynie postępowania przed sądem. To do sądu adresowany jest wymóg uzasadnienia orzeczeń. Nie dotyczy on policji. Ona nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości w wymiarze konstytucyjnym – wyjaśnił Marek Kotlinowski, sędzia sprawozdawca.
Dodał, że zgodnie z art. 78 konstytucji każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji. Środek ten musi być realnie dostępny i efektywny. I tak właśnie jest w przypadku zażalenia na postanowienie o umorzeniu dochodzenia. Sąd, do którego zażalenie trafia, pełni funkcję kontrolną: może utrzymać postanowienie lub uchylić je i przekazać prokuratorowi. Kontrola sądu polega na ustaleniu, czy w sprawie nie doszło do naruszenia zasad procedury. Rozważa przy tym wszystkie zarzuty wskazane w środku odwoławczym. Rozważeniu temu nie stoi na przeszkodzie brak uzasadnienia postanowienia przez śledczych, którzy umarzają dochodzenie.
ORZECZNICTWO
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 25 marca 2014 r., sygn. akt SK 25/13. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
