W dniu 21 października 2010r. obchodzimy Międzynarodowy Dzień Mediacji. W związku z tym Polskie Centrum Mediacji zorganizowało kampanię społeczną „Mediacja czyni cuda”, która ma na celu popularyzację mediacji w Polsce. Jest to bardzo dobry moment aby przybliżyć to, czym jest mediacja i na czym polega.
Mediacja jest dobrowolnym i poufnym procesem rozwiązywania sporu, prowadzonym w obecności bezstronnej i neutralnej osoby mediatora. Celem mediatora jest pomoc dwóm lub więcej stronom w dojściu do porozumienia. Mediacja jest tańszym, szybszym i korzystniejszym rozwiązaniem niż proces sądowy, więc zamiast procesować się przez lata, lepiej udać się do mediatora, który pomoże wyciszyć emocje oraz stworzy atmosferę umożliwiającą dojście do porozumienia. Ważną funkcją mediacji jest to, że pomaga stronom wypracować rozwiązania, które regulują sprawy między nimi nie tylko tu i teraz, ale również na przyszłość.
Mediacja jest procedurą, której można poddać każdy rodzaj sporu. Jedynym warunkiem jest dobrowolne wyrażenie zgody przez strony konfliktu na udział w mediacji. Profesjonalnie przeprowadzona mediacja opiera się na pięciu głównych zasadach. Dobrowolność – uczestnicy mediacji dobrowolnie biorą udział w mediacji, a strony mogą wycofać się na każdym etapie postępowania mediacyjnego. Bezstronność –Neutralność – mediator nie podpowiada stronom własnych rozwiązań, nawet gdyby uznał je za lepsze, jest neutralny co do przedmiotu sporu i znalezionych rozwiązań, a kwestia jak rozwiązać spór należy do stron, gdyż one są najlepszymi ekspertami we własnej sprawie. Poufność – wszystko, co jest poruszane na spotkaniu mediacyjnym jest poufne, i pozostaje tylko między osobami uczestniczącymi w mediacji. Akceptowalność – mediator powinien być zaakceptowany przez strony, nikt nie może narzucać wyboru mediatora.
Każda ze stron ma prawo poprosić o zmianę mediatora w dowolnym momencie mediacji. Mediacja może dojść do skutku tylko wtedy, gdy powyższe zasady (jak również inne ustalone przed mediacją lub w jej trakcie) będą zaakceptowane przez każdą ze stron. Mediator nie wyróżnia żadnej ze stron, które w mediacji mają równe prawa i są jednakowo traktowane.
Proces mediacji rozpoczyna się od spotkania wstępnego-informacyjnego, na którym mediator spotyka się osobno z każdą ze stron. Zazwyczaj spotkanie trwa od 30 do 60 min. Mediator przedstawia wyżej wspomniane zasady i informuje o tym jak proces mediacja będzie przebiegać.
Następnie prosi stronę o przedstawienie zdarzenia ze swojego punktu widzenia i ustalany jest zakres tematu mediacji (w przypadku spraw kierowanych np. z sądów zakres ten jest już ustalony). Jest to również czas na to, aby z pomocą mediatora zastanowić się nad różnymi możliwymi do przyjęcia rozwiązaniami. Mediator będzie również pokazywać ewentualne konsekwencje tych rozwiązań, aby na sesji wspólnej każda z osób mogła świadomie podejmować decyzje.
Jeżeli strony wyrażą zgodę na mediację, kolejnym krokiem jest sesja mediacyjna wspólna. Strony spotykają się na neutralnym gruncie (pokój mediacyjny) i z pomocą profesjonalisty (mediatora) rozpoczyna się mediacja. Spotkanie mediacyjne zazwyczaj trwa do 2h, choć w uzasadnionych przypadkach ten czas może ulec zmianie. Najczęściej stosuje się mediacje bezpośrednią, ale istnieje również możliwość skorzystania mediacji pośredniej (strony kontaktują się jedynie z mediatorem i proces toczy się za jego pośrednictwem).
Mediacja, jako sposób rozwiązywania konfliktów może być stosowana w różnych rodzajach sporów, w sprawach sądowych jak i poza sądowych.
Przykładowe rodzaje mediacji:
1. Mediacje rodzinne, przedmiotem tej mediacji mogą być wszelkiego rodzaju spory pomiędzy członkami rodziny. W szczególności przedmiotem mediacji mogą być: pojednanie małżonków, sposób ewentualnego rozstania (z orzeczeniem o winie lub bez orzeczenia), sposób sprawowania władzy rodzicielskiej po rozwodzie, miejsce zamieszkania dziecka, kontakty dziecka z rodzicem, który nie będzie sprawował nad nim bezpośredniej opieki, sposób korzystania ze wspólnego mieszkania, wysokość alimentów, oraz sprawy spadkowe, konflikty między rodzicami a dziećmi, jak również sprawy dotyczące opieki nad chorymi lub starszymi członkami rodziny wymagającymi opieki.
2. Mediacjaz nieletnim sprawcą czynu karalnego. Mediacje tego typu obejmują: kradzież mienia, kradzież z włamaniem, napad rabunkowy, zniszczenie mienia, zabór cudzego pojazdu w celu krótkotrwałego użycia, spowodowanie obrażeń ciała, bójka i pobicie, groźby karalne, i inne. Podstawowym celem mediacji w sprawach nieletnich jest oddziaływanie wychowawcze i poprawcze w stosunku do nieletniego.
3. Mediacje karne. Te mediacje mają na celu naprawę wyrządzonej szkody (sprawiedliwość naprawcza). Przedmiotem tego rodzaju mediacji jest: fizyczne i psychiczne znęcanie się nad rodziną, nie płacenie alimentów, kradzież na szkodę współmałżonka lub rodziców, oszustwo, przywłaszczenie mienia, zniszczenie mienia, groźby karalne, naruszenie miru domowego, spowodowanie obrażeń ciała, pobicie, wypadek drogowy, pomówienie, inne – przeważnie przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego.
4. Mediacja cywilne. Przedmiotem tego rodzaju mediacji mogą być wszystkie sprawy, w których dopuszczalne jest zawarcie ugody np.: konflikty sąsiedzkie, konflikty na tle własności materialnych, konflikty z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, konflikty komunikacyjne, spory zbiorowe, inne.
5. Mediacje gospodarcze. Przedmiotem mediacji gospodarczej mogą być spory pomiędzy firmami czy instytucjami, jak również między podmiotem gospodarczym a konsumentem (instytucją – klientem). Taka forma pozwala na utrzymanie kontaktów biznesowych pomimo powstałego konfliktu i w związku z tym napięcia pomiędzy stronami.
6. Mediacje oświatowe. Dotyczą takich obszarów jak: – szkoła – samorządy, szkoła-kuratorium, szkoła – środowisko lokalne itp.
7. Mediacje szkolne. Dotyczą obszarów: uczeń – nauczyciel; nauczyciel—nauczyciel, nauczyciel-dyrekcja, nauczyciel-rodzic)
8. Mediacje rówieśnicze. Metoda rozwiązywania konfliktów szkolnych polegająca na szukaniu satysfakcjonującego rozwiązania pomiędzy uczniami przy pomocy mediatora ucznia.
Korzyści z mediacji jest wiele, m.in.: znacznie niższe od sądowych koszty postępowania, a w sprawach gospodarczych, cywilnych, jeżeli w toku sprawy zawarto ugodę przed mediatorem, następuje zwrot powodowi ¾ uiszczonego wpisu. Inny ważnym atutem mediacji jest krótki czas trwania postępowania. Każde rozwiązanie wypracowane jest przez obie strony konfliktu, zatem jest też satysfakcjonujące dla każdej ze stron. Ugoda zawarta przed mediatorem ma moc prawną po zatwierdzeniu przed sąd.
Korzyści z mediacji karnej to: stworzenie możliwość uzyskania przez ofiarę szybkiej i realnej rekompensaty od sprawcy, a co ważne ten rodzaj mediacji daje szansę zarówno sprawcy jak i ofierze, na przywrócenie zaufania społecznego oraz powrót do normalnego życia.
Zaś w sprawach nieletnich mediacja daje duże korzyści wychowawcze, jak: zrozumienie błędów przez nieletniego, wyrobienie poczucia sprawiedliwości, wzmocnienie poczucia własnej wartości, oraz możliwość umorzenia postępowania, oddanie nieletniego pod nadzór rodziców lub kuratora.
Jak widać warto korzystać z mediacji i promować ten sposób rozwiązywania konfliktów, gdyż oprócz tego, że jest skuteczna, to również ogólnodostępna. I należy pamiętać, że ugoda jest lepsza od wyroku sądowego, gdyż strony konfliktu same decydują co będzie zawierało porozumienie. Mediacja buduje mosty między ludźmi (często wywodzącymi się z różnych środowisk), odbudowuje więź lokalną, buduje społeczeństwo obywatelskie.
Dlatego Polskie Centrum Mediacji przez społeczną akcję „Mediacja czyni cuda” chce dotrzeć do jak największej liczby ludzi z informacjami o mediacji. Polskie Centrum Mediacji jest największym stowarzyszeniem w Polsce skupiającym mediatorów (ponad 40 oddziałów i fili w całej Polsce, ponad 1 000 członków), a założyciele PCM-u wprowadzali mediację w Polsce. Stowarzyszenie to, zajmuje się nie tylko promocją mediacji, ale przede wszystkim prowadzeniem mediacji z każdej dziedziny, jak również szkoleniem profesjonalnych mediatorów.
Wszystkich chętnych, którzy chcą dowiedzieć się więcej o mediacji zapraszam na stronę internetową www.mediator.org.pl i na oficjalne konto akcji „Mediacja czyni cuda” na Facebooku.
Sylwia Monachiewicz mediator, członek Polskiego Centrum Mediacji oddz. Stalowa Wola
Zobacz także: