W dniach 18-19 lipca 2010 roku Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski odbył wizytę w Federacji Rosyjskiej, której przedmiotem było nawiązanie współpracy w sprawach cywilnych i karnych.

Głównym celem wizyty Ministra Sprawiedliwości w Rosji były negocjacje dotyczące dwóch polsko-rosyjskich umów. Pierwszej – o współpracy w sprawach cywilnych. Drugiej – o współpracy w sprawach karnych.

Treść obydwu umów przekazana została rosyjskim partnerom w trakcie czerwcowej wizyty ministra Konowałowa w Polsce. Była to pierwsza od 15 lat wizyta rosyjskiego ministra sprawiedliwości w Polsce.

Umowa regulująca współpracę Polski i Rosji w sprawach karnych pochodzi z połowy lat 90. Zawiera długotrwałe procedury, przez co śledztwo w sprawie katastrofy może trwać dłużej niż byśmy oczekiwali.

Dlatego w czerwcu Ministerstwo Sprawiedliwości przekazało stronie rosyjskiej – a w ostatnich dniach negocjowało, m.in. projekt „Umowy o uzupełnieniu i ułatwieniu stosowania Europejskiej Konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych z dnia 20 kwietnia 1959 roku oraz o szczególnych formach współpracy w sprawach karnych.”

Umowa ta zawiera regulacje stanowiące uzupełnienie Europejskiej konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych z 1959 r., która wiąże obydwa państwa.

Umowa wprowadza nowe szczególne formy współpracy transgranicznej w sprawach karnych. W kontekście ostatnich wydarzeń dotyczących tragedii smoleńskiej w sposób szczególny podkreślić należy regulacje odnoszące się do powoływania m.in. tzw. wspólnych zespołów śledczych. Co więcej, po podpisaniu wspomnianej umowy polscy prokuratorzy a także sędziowie, aby np. przesłuchać rosyjskiego świadka, nie będą musieli udawać się do Rosji. Konieczne czynności będą mogli wykonać w Polsce – dzięki wideokonferencjom, które zaproponowane przez polską stronę regulacje także przewidują.

Wprowadzona tą umową decentralizacja obrotu w sprawach karnych oraz ustanowienie szczególnych form współpracy dwustronnej przyczynią się niewątpliwie zarówno do przyspieszenia postępowań, jak i do zwiększenia efektywności w walce z przestępczością.

Kolejna negocjowana umowa to projekt „Porozumienia między Ministerstwem Sprawiedliwości Rzeczypospolitej Polskiej i Ministerstwem Sprawiedliwości Federacji Rosyjskiej o bezpośrednim porozumiewaniu się sądów w zakresie udzielania pomocy prawnej w sprawach cywilnych.”

Dzięki temu Porozumieniu uproszczone zostaną postępowania sądowe w sprawach cywilnych, co jest szczególnie ważne dla polskiego biznesu. To istotny problem we współpracy gospodarczej przede wszystkim z Obwodem Kaliningradzkim. Aktualnie wszystkie wnioski z sądów trafiają najpierw do rosyjskiego Ministerstwa Sprawiedliwości w Moskwie, które wniosek rozpatruje i dopiero potem przesyła go do właściwego sądu. W konsekwencji przedsiębiorcy mają często trudności w dochodzeniu swoich praw na skutek przewlekłości procedury. Proponowane zmiany umożliwią bezpośrednie przekazywanie wniosków np. o doręczenie dokumentów lub przekazanie dowodów do właściwych miejscowo rosyjskich sądów. Dotyczy to także spraw rodzinnych, w tym alimentacyjnych.

Taki sposób komunikowania się, z pominięciem pośrednictwa organów centralnych, przyczyni się do sprawnego przebiegu postępowań sądowych i skrócenia czasu ich trwania. Porozumienie będzie więc miało praktyczny wymiar dla wszystkich obywateli, w tym przedsiębiorców.

Ministrowie Sprawiedliwości obydwu państw podpisali Program Współpracy między Ministerstwem Sprawiedliwości RP i Ministerstwem Sprawiedliwości Federacji Rosyjskiej w latach 2010 – 2012. To dokument precyzujący wykonanie podpisanego przez nas w czerwcu w Łodzi Memorandum.

Memoranda o współpracy mamy podpisane z kilkoma krajami. Rosja jest jednak pierwszym krajem, z którym podpisane Memorandum uzupełniamy o szczegółowy Program współpracy na dane lata.

W trakcie wizyty – równolegle ze spotkaniami ministrów sprawiedliwości – spotykali się przedstawiciele polskiej i rosyjskiej służby więziennej. Efektem ich rozmów jest Porozumienie, na którego podpisanie czekamy od 3 lat.

Jak zdradził Minister Krzysztof Kwiatkowski w trakcie swojej wizyty w Rosji zabiegał o priorytetowe traktowanie przez rosyjską prokuraturę wniosków o pomoc prawną kierowanych do niej przez polską prokuraturę. W sposób szczególny kładł nacisk na wnioski dotyczące przekazania dokumentacji zawierającej informacje z oględzin oraz sekcji zwłok ofiar katastrofy.

PS/MS