Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski wziął udział w sympozjum pt. „Krajowa Rada Prokuratury - strażnik niezależności prokuratorów”, podczas którego poinformował o przekazaniu Premierowi swojego stanowiska do sprawozdania Prokuratora Generalnego z rocznej działalności prokuratury w 2010r.
Jak zaznaczył Minister Sprawiedliwości analiza sprawozdania daje podstawy do przyjęcia, że rozdzielenie urzędów Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego w perspektywie kilkumiesięcznego okresu stosowania nowych rozwiązań prawnych sprawdza się w praktyce. W swoim stanowisku Minister przedstawił generalnie pozytywną ocenę wyników pracy prokuratury w 2010 r., m.in. w kontekście postępowań przygotowawczych.
Krzysztof Kwiatkowski zaznaczył jednak, że podnosząc pozytywne aspekty funkcjonowania prokuratury, należy mieć jednak na uwadze pewne niedociągnięcia występujące w funkcjonowaniu tej instytucji, np. brak danych wskazujących na rzeczywiste obciążenie pracą w jednostkach organizacyjnych prokuratury oraz niezakończenie procesu informatyzacji.
Mimo stwierdzonych braków zarysowany kierunek zmian instytucji prokuratury w polskim porządku prawnym w opinii Ministra jest słuszny. Mając powyższe na uwadze, przedstawił Premierowi pozytywne stanowisko do sprawozdania Prokuratora Generalnego z rocznej działalności prokuratury w 2010 r.
Zadania Krajowej Rady Prokuratury
W trakcie dzisiejszego spotkania, dyskusja toczyła się jednak przede wszystkim wokół zadań Krajowej Rady Prokuratury. Przypomnijmy, Ustawą z dnia 9 października 2009 r. o zmianie ustawy o prokuraturze oraz niektórych innych ustaw wprowadzono regulacje, których zasadniczym celem było wzmocnienie niezależności prokuratury i prokuratorów. Ich istotą było rozdzielenie urzędów Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego, a także powołanie w miejsce dotychczas funkcjonującej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym Krajowej Rady Prokuratury jako organu stojącego na straży niezależności prokuratorskiej.
Przewidziane w ustawie zadania i kompetencje Krajowej Rady Prokuratorów miały stać się istotnymi gwarancjami niezależności prokuratury od wpływów politycznych oraz miały na celu wzmocnienie roli samorządu prokuratorskiego w najistotniejszych dla prokuratury sprawach.
Oprócz głównego celu założeniem funkcjonowania Krajowej Rady Prokuratorów było pozytywnie oddziaływanie na przestrzeganie w prokuraturze przepisów prawa i standardów etycznych. Realizację tych celów miało zapewnić zarówno określony zmienionymi przepisami skład Krajowej Rady Prokuratorów, jak i rozszerzony zakres jej kompetencji.
W skład 25-osobowej Krajowej Rady Prokuratorów, obok wybieranych przedstawicieli prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury i pionu Instytutu Pamięci Narodowej, wchodzą również Minister Sprawiedliwości, Prokurator Generalny, przedstawiciel Prezydenta RP oraz czterech posłów i dwóch senatorów. Powołanie tego organu było wzorowane na rozwiązaniach funkcjonujących odnośnie do środowiska sędziowskiego, w którym z powodzeniem od 8 kwietnia 1989 r. pełni swą rolę – strażnika niezawisłości sędziów – Krajowa Rada Sądownictwa.
Poza dotychczasowym zakresem zadań Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym, Krajowa Rada Prokuratorów uzyskała dodatkowe kompetencje pozwalające na realizację celu, w jakim została powołana.
Projekt zmian
W obowiązującym stanie prawnym wszelkie unormowania dotyczące tego organu, jego funkcjonowania, zadań, składu i kompetencji są zawarte w ustawie z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze, w szczególności w art. 23 do 24b tej ustawy. Powyższe regulacje jednakże okazują się nie wystarczające, czego wynikiem jest poselski projekt ustawy o Krajowej Radzie Prokuratury (druk sejmowy nr 4002).
Intencją autorów projektu jest wyłączenie omawianych przepisów z ustawy o prokuraturze i nadanie im kształtu odrębnej regulacji o znacząco poszerzonym zakresie, tak by Krajowa Rada Prokuratury mogła pełnić w sposób efektywny swą najważniejszą funkcję, którą jest strzeżenie niezależności prokuratury i prokuratorów. Celem nowej regulacji jest również ustawowe unormowanie zasad działania KRP i trybu postępowania przed tą Radą.
Opracowując rozwiązania objęte ramami projektu jego twórcy wielokrotnie nawiązują do funkcjonujących od wielu lat unormowań regulujących działalność „bliźniaczego” – w stosunku do Krajowej Rady Prokuratury – organu, jaki stanowi Krajowa Rada Sądownictwa, dostrzegając jednak i uwzględniając specyfikę struktury, jaką stanowi prokuratura. Uwzględnione zostały także orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który kilkukrotnie wypowiadał się w sprawach zgodności z Konstytucją RP przepisów prawnych zawartych w ustawie i rozporządzeniu, regulujących funkcjonowanie Krajowej Rady Sądownictwa.
W porównaniu z obowiązującymi regulacjami projekt przewiduje przyznanie KRP dodatkowych kompetencji w postaci:
- opiniowania przy powołaniu prokuratora apelacyjnego, okręgowego i rejonowego oraz ich zastępców,
- występowania z żądaniem podjęcia czynności dyscyplinarnych wobec prokuratora, w przypadku uzyskania informacji o oczywistej i rażącej obrazie przepisów prawa lub uchybieniu godności urzędu,
- prawa wypowiadania się o stanie i rozwoju kadry prokuratorskiej oraz kierunkach działań podejmowanych w celu doskonalenia kwalifikacji zawodowych prokuratorów, asesorów, aplikantów, asystentów prokuratorskich i urzędników zatrudnionych w prokuraturze oraz podnoszenia poziomu ich pracy,
- wyrażania opinii dotyczących programów szkolenia w ramach aplikacji ogólnej i aplikacji prokuratorskiej, zakresu i sposobu przeprowadzania konkursów na aplikację ogólną oraz egzaminów prokuratorskich,
- występowania z wnioskiem o wznowienie postępowania dyscyplinarnego do Odwoławczego Sądu Dyscyplinarnego lub Sądu Najwyższego,
- występowania do Prokuratora Generalnego o skierowanie do Trybunału Konstytucyjnego wniosku w sprawie zbadania zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności prokuratury i prokuratorów.
Istotnym novum są również szczegółowe rozwiązania dotyczące zasad działania Rady, oraz jej Prezydium, komisji i zespołów, trybu obradowania i postępowania przed Radą, wizytacji i lustracji, a także działań podejmowanych przez Radę w sprawach osobowych. Kwestie te w aktualnym stanie prawnym nie są uregulowane na poziomie ustawowym.
Minister Sprawiedliwości zaznaczył także, iż przy oczywistym uwzględnieniu różnic pomiędzy zawodami sędziego i prokuratora, obserwując proces zmian w zakresie regulacji dot. Krajowej Rady Sądownictwa wzmacniających jej pozycję, naturalną konsekwencją płynącą z projektowanych zmian będzie również wzmocnienie niezależności instytucjonalnej Krajowej Rady Prokuratury, co z kolei wpłynie także na podniesienie niezależności samej prokuratury jako instytucji. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że podjęte działania legislacyjne mogą w istotny sposób przyczynić się do podniesienia prestiżu zawodu prokuratorskiego.
Jak zadeklarował Krzysztof Kwiatkowski, z uwagą będzie obserwował przebieg dyskusji nad rozwiązaniami objętymi ramami projektu, mając nadzieję, iż dalsze prace legislacyjne pozwolą na wypracowanie takiego kształtu ustawy, który zagwarantuje Krajowej Radzie Prokuratury możliwość sprawnego, maksymalnie efektywnego wypełniania należących do niej zadań, z korzyścią dla środowiska prokuratorskiego.
Jednak jak zaznaczył Minister Sprawiedliwości w projekcie zaproponowano zmiany, które wzbudzają uzasadnione wątpliwości, i powinny być poddane w toku dalszych prac szczególnie wnikliwej analizie. Chodzi w tym wypadku w szczególności o przepis nadający Krajowej Radzie Prokuratury uprawnienie do przeprowadzania wizytacji i lustracji jednostek organizacyjnych prokuratury, wydaje się, że wprowadzenie tego rozwiązania nie jest niezbędne do zagwarantowania Krajowej Radzie możliwości efektywnego wypełniania jej zadań.
W opinii Ministra rozwiązanie to równocześnie rodzi ryzyko postrzegania tego uprawnienia jako elementu umożliwiającego wywieranie wpływu na funkcjonowanie prokuratury i działania poszczególnych prokuratorów przez osoby spoza środowiska prokuratorskiego, z uwagi na zasiadanie w Krajowej Radzie Prokuratury również przedstawicieli środowisk politycznych. Dlatego Minister Sprawiedliwości będzie postulował rezygnację z tego rozwiązania.
PS/źródło:MS
Zobacz także: