Sąd Najwyższy Izba Karna rozpoznawał zagadnienie prawne dotyczące pojęcia odpowiedzialności karnej. Definicja ta jest niezbędna dla rozstrzygnięcia czy postępowanie lustracyjne wobec prokuratora można przeprowadzić bez uchylenia immunitetu. SN uznał, że definicja odpowiedzialności karnej nie dotyczy lustracji.
Po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2011 r. zagadnienia prawnego Sądu Apelacyjnego w K, które wymagało zasadniczej wykładni ustawy, Sąd Najwyższy orzekł iż nie trzeba uchylać immunitetu prokuratorowi w stanie spoczynku dla przeprowadzenia postępowania lustracyjnego.
Pytanie Sądu Apelacyjnego
Zagadnienie prawne miało następujące brzmienie: „Czy art. 54 Ustawy z dnia 20 czerwca 1985 roku o prokuraturze (Dz. U. z 2008 r., nr 7 poz. 39 – t.j.) znajduje zastosowanie do osoby poddanej postępowaniu lustracyjnemu w trybie Ustawy z dnia 18 października 2006 roku o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r., nr 63 poz. 425 – t.j.)?”
Sąd Apelacyjny skierował do SN zagadnienie prawne w konsekwencji stanu faktycznego, który spowodował konieczność rozstrzygnięcia przez Sąd Apelacyjny w kwestii odpowiedzialności osób zobowiązanych do złożenia oświadczenia lustracyjnego, a konkretnie tego, czy w świetle ustawy lustracyjnej i art. 42 Konstytucji RP, odpowiedzialność taka jest odpowiedzialnością karną.
Przeszkoda procesowa dla prowadzenia postępowania lustracyjnego
Sąd Okręgowy bowiem uznał, iż taką odpowiedzialnością zaiste jest, a co za tym idzie, pociągnięcie do takiej odpowiedzialności sędziego, posła, czy senatora, wymaga uchylenia wobec niego immunitetu, w przeciwnym razie nie jest możliwe pociągnięcie go do odpowiedzialności na gruncie ustawy lustracyjnej, którą należy utożsamiać z odpowiedzialnością karną. W związku z tym Sąd Okręgowy umorzył postępowanie lustracyjne wobec prokuratora w stanie spoczynku, gdyż nie zostało wydane zezwolenie sądu dyscyplinarnego na pociągnięcie prokuratora w stanie spoczynku do odpowiedzialności karnej. Sąd Okręgowy umorzył postępowanie uznając, iż zaistniała przewidziana w art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. przeszkoda procesowa uniemożliwiające prowadzenie postępowania lustracyjnego. Sąd Apelacyjny rozpoznawał sprawę w wyniku zaskarżenia postanowienia SO przez prokuratora Oddziałowego Biura Lustracyjnego w K.
Zagadnienie Sądu Apelacyjnego
Rozpoznając wniesiony środek odwoławczy Sąd Apelacyjny w K. uznał, że w sprawie wyłoniło się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy i przedstawił je do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu. W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, że zagadnienie prawne wywołane zostało w istocie przez uchwałę Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 lipca 2010 r., w której „jednoznacznie i niezwykle stanowczo” stwierdzono, że „określona w ustawie o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów (…) odpowiedzialność osoby zobowiązanej do złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 7 ust. 1 tej ustawy, jest odpowiedzialnością karną w rozumieniu art. 42 Konstytucji RP”.
Odpowiedzialność, ale czy karna?
Rozstrzygnięcie sformułowanego pytania prawnego wymaga, w ocenie Sądu Apelacyjnego, rozważenia, czy odpowiedzialność osoby poddanej postępowaniu lustracyjnemu w zakresie badania zgodności z prawdą oświadczenia lustracyjnego jest odpowiedzialnością karną w rozumieniu art. 54 ustawy o prokuraturze, przy czym odpowiedź twierdząca pociągałaby za sobą konsekwencję w postaci konieczności występowania do sądu dyscyplinarnego o zezwolenie na przeprowadzenie wobec określonej osoby postępowania lustracyjnego. W przypadku odpowiedzi negatywnej konieczne jest rozważenie, czy charakter odpowiedzialności osoby lustrowanej na gruncie ustawy lustracyjnej – innej od odpowiedzialności karnej – przemawia za stosowaniem wobec niej art. 54 ustawy o prokuraturze, tj. instytucji immunitetu formalnego.
Stanowisko Dyrektora Biura Lustracyjnego IPN
Dyrektor Biura Lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w swoim pisemnym stanowisku wniósł o rozstrzygnięcie przez Sąd Najwyższy przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w K. zagadnienia prawnego i udzielenie odpowiedzi, że: „art. 54 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r., Nr 7, poz. 39 ze zm.) nie znajduje zastosowania do osoby poddanej postępowaniu lustracyjnemu w trybie ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 – 1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r., Nr 63, poz. 425 ze zm.)”.
Stanowisko Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, iż zawarty w art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 roku o prokuraturze termin „odpowiedzialność karna” oznacza wyłącznie odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
Oznacza to, iż Sąd Najwyższy uznał, że można przeprowadzić postępowanie lustracyjne wobec prokuratura, bez konieczności uchylenia mu immunitetu.
RO/źródło:SN
Zobacz także: