Od wyroku sądu I instancji można wnieść na piśmie apelację do sądu wyższego rzędu i wskazać, czy zaskarża się go w całości, czy w części. Sąd II instancji ponownie rozpozna sprawę, ale tylko w takich samych granicach jak sąd niższego rzędu
Gdy strony nie są zadowolone z orzeczenia, to mają prawo złożyć apelację do sądu II instancji. Od tego samego wyroku mogą zostać sporządzone nawet dwie apelacje: wniesiona przez powoda oraz wniesiona przez pozwanego. Każdy z nich wówczas zaskarża inną część orzeczenia. Apelację od wyroku sądu rejonowego rozpoznaje sąd okręgowy. Natomiast gdy w I instancji w sprawie orzekał sąd okręgowy, to wówczas apelacja trafi do sądu apelacyjnego.
Postępowanie w sądzie II instancji polega na ponownym rozpoznaniu sprawy w tych samych granicach, w jakich rozpatrywał ją sąd I instancji.
Ponowne rozpoznanie
Sprawa rozpoznawana jest ponownie, aby naprawić błędy popełnione przez strony oraz sąd niższego rzędu. Sąd ma prawo wówczas rozstrzygnąć o faktach oraz o stosowaniu norm prawnych, a także skontrolować, czy postępowanie przed sądem niższej instancji zostało przeprowadzone w sposób prawidłowy.
Strony mogą wnieść apelację od każdego wyroku orzeczonego w postępowaniu procesowym oraz od postanowienia rozstrzygającego co do istoty sprawy wydanego w postępowaniu nieprocesowym.
Apelacja jest pismem procesowym i dlatego musi zawierać: oznaczenie sądu i określenie rodzaju pisma, a oprócz tego również wskazywać wyrok, od którego została wniesiona. Należy w niej także przedstawić zarzuty. Zarzutem może być każda wada orzeczenia, która zdaniem wnoszącego apelację uzasadnia zaskarżenie wyroku. Na przykład może dotyczyć obrazy prawa materialnego i procesowego lub ustalenia w sposób niewłaściwy stanu faktycznego sprawy. Przedstawione w piśmie zarzuty należy uzasadnić.
Wnoszący apelację powinien wskazać, czy zaskarża wyrok w całości, czy w części, i podać sąd, który go wydał, sygnaturę akt, datę wydania wyroku, nazwiska i imiona stron oraz przedmiot sprawy. Ma prawo przedstawić w piśmie nowe fakty i dowody, ale powinien wówczas wykazać, że nie mógł ich powołać przed sądem I instancji bądź też że potrzeba powołania ich wynikła później. Apelacja musi ponadto zawierać wniosek o zmianę lub o uchylenie wyroku ze wskazaniem, na czym ma polegać żądana zmiana albo zakres uchylenia.
Gdy apelacja wnoszona jest w sprawach o prawa majątkowe, to wówczas skarżący musi oznaczyć wartość przedmiotu zaskarżenia. Nie powinien uwzględniać wartości odsetek, pożytków i kosztów, których domagał się oprócz żądania głównego.
Pismo powinna podpisać strona, która je wnosi, albo jej pełnomocnik bądź przedstawiciel ustawowy. Należy też wskazać wykaz załączników.
W ciągu tygodnia od ogłoszenia wyroku strona powinna zażądać sporządzenia uzasadnienia. Następnie w ciągu dwóch tygodni od doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem wnosi apelację skierowaną do sądu II instancji. Należy to zrobić za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżony wyrok.
Przestrzeganie terminów
Gdy strona w ciągu tygodnia nie zażądała uzasadnienia wyroku, to wówczas termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do żądania sporządzenia uzasadnienia.
Terminu do wniesienia apelacji sąd nie może skrócić ani przedłużyć. Natomiast w razie uchybienia terminowi sąd ma prawo go przywrócić. Gdy apelacja zostanie wniesiona po terminie, a termin nie został przywrócony, to wówczas sąd ją odrzuca.
PRZYKŁAD
Czy istnieją sytuacje, gdy strona może się zrzec prawa do wniesienia apelacji
Powód i pozwany nie mogą skutecznie zrzec się przysługującego im prawa do wniesienia apelacji. Oświadczenie o zrzeczeniu się będzie nieskuteczne, gdy zostanie złożone przed sądem pierwszej instancji po wydaniu wyroku, a także wówczas, gdy strony albo uczestnicy postępowania zawrą porozumienie w sprawie zrzeczenia się prawa do wniesienia apelacji. Natomiast wyjątek od tej zasady występuje w postępowaniu uproszczonym. Strona obecna na posiedzeniu, na którym został ogłoszony wyrok, ma prawo po jego ogłoszeniu złożyć do protokołu oświadczenie i zrzec się prawa do wniesienia apelacji. Gdy wszyscy uprawnieni zrzekną się tego prawa, wyrok staje się prawomocny.
Podstawa prawna
Art. 367 – 371 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).