O projekcie dyskutowali we wtorek senatorowie Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą, Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Ustawodawczej. Obecnie w Sejmie jest obywatelski projekt ustawy o repatriacji, przygotowany przez Wspólnotę Polską.
Projekt o repatriacji przewiduje wsparcie dla gmin z budżetu państwa w wysokości 40 tys. zł na repatrianta i każdego członka jego najbliższej rodziny, z tym, że na jedno gospodarstwo nie mniej niż 90 tys. zł. Kwota ta stanowiłaby dochód gminy i nie wymagałaby szczególnej formy rozliczenia.
Początkowo senatorowie chcieli, aby repatriację zorganizować do końca roku 2012, ale w trakcie prac nad projektem padł termin 31 grudnia 2015 roku. Ostatecznie jednak - w trakcie dyskusji na posiedzeniu komisji zdecydowali, by nie wprowadzać żadnej daty granicznej.
Zgodnie z dotychczasową ustawą repatriacyjną z 2001 roku za zapewnienie repatriantom mieszkań odpowiedzialne były gminy. W tym czasie do Polski w ramach repatriacji przyjechało około 4 070 osób, ale w ramach repatriacji zorganizowanej przez gminy - około 500 osób. W 2001 roku przybyło do Polski około 1 tys. osób, od tamtej pory ich liczba spada. W 2005 było ich - 335, a w 2009 - 214.
Projekt przewiduje również rozszerzenie kręgu osób, które mogą być uznane za repatriantów o osoby, które uczyły się w polskich szkołach wyższych.
Dotychczasowymi przepisami ustawy o repatriacji objęte były osoby polskiego pochodzenia, zamieszkujące na terytorium: Armenii, Azerbejdżanu, Gruzji, Kazachstanu, Kirgizji, Tadżykistanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu oraz azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej.
Według szacunków senatorów o repatriację mogłoby się ubiegać około 3,6 tys. osób pochodzenia polskiego. Senatorowie argumentowali, że kadencja parlamentu dobiega końca i konieczne jest uregulowanie spraw, dotyczących repatriacji. Nie wykluczali, że ich projekt mógłby być rozpatrywany wraz z projektem obywatelskim.
Projekt ten przygotowany przez Wspólnotę Polską i pilotowany przez przez b. marszałka Senatu Macieja Płażyńskiego (zginął w katastrofie smoleńskiej), przewiduje, że organem odpowiedzialnym za repatriację ma być Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, które miałoby dbać o lokale mieszkalne (na okres nie krótszy niż 24 miesiące od momentu otrzymania przyrzeczenia wizy repatriacyjnej). Projekt określa, że za osobę pochodzenia polskiego może być uznawana osoba, której co najmniej jedno z rodziców lub dziadków lub dwoje pradziadków posiadało obywatelstwo polskie.
W projekcie obywatelskim zawarto również m.in. regulacje dotyczące zasad aktywizacji zawodowej repatriantów i udzielania im pomocy przez starostów, m.in. przez utworzenie stanowiska pracy, przeszkolenie repatrianta oraz zwrot części kosztów na podnoszenie kwalifikacji.
Przewidziano świadczenia dla repatrianta (1175 zł miesięcznie) na pokrycie kosztów utrzymania w ciągu trzech pierwszych lat po przybyciu do Polski.