Czynności związane z obrotem nieruchomościami, np. nabycie albo sprzedaż mieszkania, mogą być dokonane albo osobiście, albo przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo to umocowanie do działania w cudzym imieniu.
Umocowanie takie powstaje na podstawie oświadczenia złożonego przez osobę, która ma być reprezentowana. Zgodnie z przepisami prawa cywilnego czynność prawna dokonana przez pełnomocnika wywołuje skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. Jeśli pełnomocnictwo dotyczy zbycia lub nabycia nieruchomości, użytkowania wieczystego albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, musi być zawarte w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy obciążenia nieruchomości ograniczonymi prawami rzeczowymi, np. ustanowienia służebności mieszkania albo hipoteki.
W takim przypadku aby czynność prawna dokonana przez pełnomocnika była ważna, pełnomocnictwo musi być udzielone w formie aktu notarialnego.
W prawie cywilnym wyróżnia się następujące rodzaje pełnomocnictwa: ogólne, rodzajowe oraz szczególne. Pełnomocnik na podstawie pełnomocnictwa ogólnego jest upoważniony do dokonywania czynności zwykłego zarządu polegających na załatwieniu bieżących spraw związanych z eksploatacją i utrzymaniem rzeczy. Pełnomocnictwo szczególne upoważnia pełnomocnika do dokonania w imieniu osoby, którą reprezentuje, określonej czynności, np. sprzedaży danej nieruchomości. Pełnomocnictwo rodzajowe pozwala pełnomocnikowi na dokonanie kilku czynności tego samego rodzaju, np. sprzedaż kilku mieszkań.
Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane. Mocodawca może jednak zrzec się odwołania pełnomocnictwa, jeśli jest to uzasadnione przyczyną udzielenia pełnomocnictwa. Chodzi tu o sytuacje, gdy stosunek prawny łączący pełnomocnika z mocodawcą jest taki, że pełnomocnik nie ma w zasadzie możliwości pokrzywdzenia osoby, którą reprezentuje, bowiem dokonanie czynności prawnej leży również w jego interesie. Jeśli chodzi o obrót nieruchomościami, taki przypadek ma miejsce, jeśli została zawarta umowa sprzedaży, pod warunkiem że gmina nie skorzysta z prawa pierwokupu a sprzedający po zapłacie przez kupującego całej ceny wydał mu nieruchomość. Kupujący został upoważniony do zawarcia w jego imieniu umowy przenoszącej własność, jeśli warunek zostanie spełniony (gmina nie skorzysta z prawa pierwokupu w stosunku do tej nieruchomości).
PRZYKŁAD
Czy pełnomocnictwo wygaśnie z chwilą śmierci mocodawcy
Mężczyzna, który udzielił pełnomocnictwa do sprzedaży mieszkania, zmarł, jeszcze zanim pełnomocnik zdążył sprzedać nieruchomość. W takim przypadku pełnomocnictwo wygaśnie, chyba że w jego treści mocodawca zastrzegł, iż mimo śmierci będzie ono trwało nadał. Takie zastrzeżenie musi być jednak uzasadnione.
Podstawa prawna
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).