Uprawnienie do żądania dokonania naprawy z dniem ogłoszenia upadłości przekształca się w zobowiązanie pieniężne.
Przedsiębiorstwo budowlane zawarło umowę z podwykonawcą, na mocy której podwykonawcy zostały zlecone roboty związane z budową wielorodzinnego osiedla mieszkaniowego, tzn. roboty ciepłownicze, elektryczne, izolacyjne oraz zagospodarowanie terenu wraz z drogami wewnętrznymi i przeciwpożarowymi. Roboty podzielono na kilka etapów. Przedsiębiorstwa ustaliły, że wynagrodzenie będzie wypłacane w formie ryczałtu po zakończeniu każdego etapu budowy. Wykonawca zobowiązał się zabezpieczyć poszczególne etapy budowy. W tym celu miał dostarczyć przedsiębiorstwu budowlanemu gwarancje bankowe. W umowie zastrzeżono jednak, że jeśli wykonawca ich nie dostarczy, to będzie musiał wnieść kaucję.
Sprawa trafiła do sądu okręgowego. Wykonawca domagał się od przedsiębiorstwa zapłaty reszty wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane. Tymczasem wykonawca ogłosił swoją upadłość. Zdaniem sądu okręgowego przedsiębiorstwo mogło od wynagrodzenia wykonawcy odjąć kwotę kaucji gwarancyjnej. Wykonawca nie uzyskał gwarancji bankowych. Zgodnie z umową był zobowiązany do wniesienia kaucji, a jeśli tego nie uczynił, przedsiębiorstwo mogło płacąc faktury, pominąć kwotę, która stanowiła kaucję. Dlatego sąd potrącił od kwoty wynagrodzenia sumę, która stanowiła kaucję.
Sprawa została rozpoznana przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku, który uznał, że kaucja zabezpiecza roszczenie z tytułu usunięcia wad oraz napraw w ramach gwarancji. Wynika z tego, że zabezpiecza przeszłe roszczenia, które mogą powstać, ale nie muszą. Obowiązek wykonawcy do usunięcia wad i dokonania napraw jest zobowiązaniem niepieniężnym. Staje się on zobowiązaniem pieniężnym dopiero w chwili realizacji gwarancji, czyli realizacji napraw czy też usuwania wad. Prawo w niektórych przypadkach przewiduje wcześniejszą zmianę zobowiązania niepieniężnego na zobowiązanie pieniężne. Mowa o tym w ustawie – Prawo upadłościowe i naprawcze. Art. 91 ust. 2 tej ustawy przewiduje, że taka zmiana następuje z dniem ogłoszenia upadłości. Ponieważ kaucja gwarancyjna nie została zapłacona, przedsiębiorstwo ma prawo wystąpić do syndyka o umieszczenie na liście wierzytelności kwoty, jaka wynika z dokonanych napraw czy też usunięcia usterek wynikających z gwarancji. Nie można jednak zatrzymać kaucji gwarancyjnej do czasu wystąpienia usterek. Przedsiębiorstwo z chwilą upadłości wykonawcy ma prawo z tytułu rękojmi lub gwarancji, które jest wymagalne natychmiast, tzn. można żądać ich zapłaty, nawet jeśli termin płatności jeszcze nie nastąpił.
PRZYKŁAD
Zgłoszenie należności do syndyka masy upadłościowej
Jeśli wykonawca wpłacił kaucję przedsiębiorstwu, to z dniem ogłoszenia przez sąd rejonowy upadłości kaucja gwarancyjna wraca do niego, a przedsiębiorstwu przysługuje prawo do zgłaszania należności wynikających z gwarancji do syndyka masy upadłościowej.
Podstawa prawna
Ustawa z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. z 2003 r. nr 60 poz. 535 ze zm.).