Przyjęty w drodze uchwały rady gminy program poszukiwania nowych właścicieli dla psów finansowany jest przez gminę. O tym, że będą wyłapywane psy, gmina musi poinformować na 21 dni przed rozpoczęciem takich działań.
Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, w tym m.in. organizują ochronę przed bezdomnymi zwierzętami. Zapewnianie opieki bezdomnym zwierzętom oraz ich wyłapywanie należy do zadań własnych gmin.
Wyłapywanie bezdomnych zwierząt oraz rozstrzyganie o dalszym postępowaniu z nimi odbywa się wyłącznie na mocy uchwały rady gminy podjętej po uzgodnieniu z powiatowym lekarzem weterynarii oraz po zasięgnięciu opinii upoważnionego przedstawiciela organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.

Organizacje społeczne

Aby wypełnić przepisy ustawy o ochronie zwierząt, organy samorządu terytorialnego mają współdziałać z samorządem lekarsko-weterynaryjnym oraz z innymi instytucjami i organizacjami społecznymi, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.
Jak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w swoim wyroku z 28 września 2005 r. (sygn. akt IV SA/Wa 344/05) - postanowienia art. 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2003 r. nr 106, poz. 1002 ze zm.) nie przesądzają o fakcie posiadania przez organizację społeczną, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, interesu prawnego w zaskarżeniu uchwały rady gminy wydanej na podstawie art. 11 ust. 3 tej ustawy. Prawo tej organizacji do współdziałania nie oznacza, iż istnieje związek bezpośredni pomiędzy skutkiem takiego współdziałania, jakim jest uzgodnienie uchwały z organizacją mającą na celu ochronę zwierząt, a tymże rozstrzygnięciem administracyjnym. W tym samym wyroku stwierdzono, że nie można uznać, iż wszelkie rozstrzygnięcia w zakresie zwierząt podejmowane przez organy administracji mogą dotyczyć własnego, konkretnego interesu prawnego organizacji spełniającej kryteria wskazane w ustawie o ochronie zwierząt. Istnienia interesu prawnego tej organizacji można natomiast upatrywać w celach działania np. fundacji, które są formułowane na gruncie przepisów prawa materialnego, tj. art. 5 ust. 1 ustawy z 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz.U. z 1991 r. nr 46, poz. 203 ze zm.).
Organizacje społeczne, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, mogą zapewniać bezdomnym zwierzętom opiekę i w tym celu prowadzić schroniska dla zwierząt, w porozumieniu z właściwymi organami samorządu terytorialnego.
Rada gminy może w drodze uchwały przyjąć program zapobiegający bezdomności zwierząt obejmujący w szczególności:
● sterylizację albo kastrację zwierząt;
● poszukiwanie nowych właścicieli dla zwierząt;
● usypianie ślepych miotów.
Koszty realizacji programu, o którym mowa, ponosi gmina.



Kompetencje rady

Wyłapywanie zwierząt bezdomnych ma charakter stały lub okresowy w zależności od treści uchwały podjętej przez radę gminy. Organ gminy musi podać do publicznej wiadomości, w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie, co najmniej na 21 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia wyłapywania zwierząt bezdomnych:
● termin ich wyłapywania,
● granice terenu, na którym będą wyłapywane,
● adres schroniska, z którym uzgodniono umieszczenie zwierząt po wyłapaniu,
● podmiot wykonujący wyłapywanie.
Organ gminy może zawrzeć umowę na przeprowadzenie wyłapywania zwierząt bezdomnych z podmiotem prowadzącym schronisko lub przedsiębiorcą wyspecjalizowanym w wyłapywaniu zwierząt.
Umowa, o której mowa, powinna zawierać:
● wskazanie urządzeń i środków, przy pomocy których zwierzęta będą wyłapywane,
● określenie środków do przewozu zwierząt,
● zapewnienie, w razie potrzeby, pomocy lekarsko-weterynaryjnej,
● wskazanie miejsca przetrzymywania wyłapanych zwierząt przed przewiezieniem do schroniska.
Bezdomne zwierzęta po wyłapaniu powinny zostać niezwłocznie przewiezione do schroniska lub odpowiedniego miejsca ich przetrzymywania, przed tym, jak trafią ostatecznie do schroniska. Używane przy wyłapywaniu zwierząt bezdomnych urządzenia i środki nie mogą stwarzać zagrożenia dla ich życia i zdrowia ani zadawać im cierpienia.



Transport zwierząt

Środki do przewozu wyłapywanych zwierząt powinny spełniać warunki, o których mowa w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1/2005 z 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań. I tak np. nikt nie może przewozić zwierząt lub zlecać transportu zwierząt w sposób powodujący ich okaleczenie lub przyczyniający się do zadawania im cierpienia.
Środki transportu zwierząt muszą być skonstruowane, utrzymywane oraz działać w sposób pozwalający zapobiec zranieniu, cierpieniu oraz zapewniać bezpieczeństwo zwierząt. Urządzenia do załadunku i wyładunku muszą być odpowiednio zaprojektowane, skonstruowane, utrzymywane i obsługiwane, aby zapobiec zranieniu i cierpieniu zwierząt.
PRZYKŁAD
PRZEKAZYWANIE ZWIERZĄT
Niewątpliwie rada gminy jest uprawniona do rozstrzygania o dalszym postępowaniu z wyłapanymi zwierzętami, jednak w żadnym razie nie oznacza to uprawnienia do postanowienia, że po upływie 14 dni zwierzę może być przekazane osobie innej niż właścicielowi. Takie uregulowanie w sposób istotny narusza prawo.
Rada gminy nie jest umocowana do uchwalenia przepisu, ustanawiającego niejako odgórnie, na rzecz schroniska, prawa zatrzymania, zastępując w ten sposób (w celu skorzystania z tego prawa) wymóg złożenia stosownego oświadczenia przez zainteresowanego wierzyciela - rozstrzygnięcie nadzorcze z 23 lipca 2008 r. Wojewoda Kujawsko-Pomorski WNK.IV.MT.0911-23/08.
PRZYKŁAD
PRAWO ZATRZYMANIA
Rada gminy nie jest umocowana do uchwalenia przepisu, ustanawiającego niejako odgórnie, na rzecz schroniska dla zwierząt, prawa zatrzymania, zastępując w ten sposób (w celu skorzystania z tego prawa) wymóg złożenia stosownego oświadczenia przez zainteresowanego wierzyciela - rozstrzygnięcie nadzorcze z 2 stycznia 2008 r. Wojewoda Podlaski NK.II.KK.0911-1/08.
PRZYKŁAD
UŚMIERCANIE ZWIERZĄT
W zakresie kompetencji organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego nie mieści się uprawnienie do regulowania kwestii uśmiercania zwierząt. Przedmiotowe zagadnienie zostało w sposób kompleksowy i wyczerpujący uregulowane w przepisach ustawy o ochronie zwierząt - rozstrzygnięcie nadzorcze z 1 sierpnia 2007 r. Wojewoda Małopolski PN.II.0911-112/07.
PODSTAWA PRAWNA
● Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2005 r. nr 236, poz. 2008 ze zm.).
● Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. nr 111, poz. 724 ze zm.).
● Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 26 sierpnia 1998 r. w sprawie zasad i warunków wyłapywania bezdomnych zwierząt (Dz.U. nr 116, poz. 753).