Gospodarka komunalna będzie prowadzona w formie spółek handlowych. Działalność spółki będzie musiała mieścić się w zadaniach własnych samorządu. Spółki powiatowe i wojewódzkie ożywią partnerstwo publiczno-prywatne.
Zasady prowadzenia działalności gospodarczej, poza sferą użyteczności publicznej będą jednakowe dla gmin, powiatu i województwa. Wszystkie jednostki samorządu terytorialnego będą mogły posiadać akcje lub udziały spółek zajmujących się działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego. Wszystkie te jakże istotne zmiany przewiduje projekt nowelizacji ustawy o gospodarce komunalnej przedstawiony przez senatorów Platformy Obywatelskiej na ostatnim posiedzeniu Senatu. Nowelizacja pozwoli bardziej elastycznie podchodzić do współpracy administracji publicznej z sektorem prywatnym. Zwłaszcza jeśli chodzi o wykorzystywanie partnerstwa publiczno-prywatnego. Rozwiązanie to popiera Jerzy Kwieciński, były wiceminister rozwoju regionalnego i prezes Europejskiego Centrum Przedsiębiorczości.
– Obecne zróżnicowanie w dostępie do rynku pomiędzy poszczególnymi samorządami nie jest niczym uzasadnione – uważa Jerzy Kwieciński.
Pojawiają się jednak głosy krytyczne.
– Zasada swobody działalności gospodarczej z samej swojej natury w sektorze publicznym musi być ograniczana. I dlatego właśnie z tego punktu widzenia dzisiejsze zróżnicowanie ma swojej uzasadnienie – twierdzi Krzysztof Lange, radca prawny, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy, specjalista od samorządu terytorialnego.



Nieuzasadnione ograniczenia

Obecnie zasady tworzenia i przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do spółek handlowych są różne w zależności od szczebla samorządu. Gminy posiadają bardzo szeroki zakres swobody udziału w spółkach. Z kolei powiaty w ogóle nie mogą prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej. Ograniczone możliwości mają województwa, które poza sferą użyteczności publicznej mogą tworzyć wyłącznie spółki wykonujące czynności promocyjne, edukacyjne i wydawnicze służące rozwojowi województwa oraz wstępować do nich. Jeśli senacki projekt wejdzie w życie, wszystkie szczeble samorządu terytorialnego zostaną potraktowane w identyczny sposób.
– Regulacja ta daje możliwość znacznie tańszego wykonywania usług komunalnych. Z punktu widzenia formalnoprawnego założenia projektu wprowadzają rozwiązania tańsze i efektywniejsze dla samorządu terytorialnego – twierdzi Artur Woźniak, dyrektor Agencji Wspierania Inicjatyw Lokalnych.

Skorzystają samorządy

Zmiany w zasadach prowadzenia gospodarki komunalnej w formie spółek handlowych odczują przede wszystkim powiaty i województwa.
– Dzisiejsze ograniczenia powodują komplikacje przy realizacji szeregu zadań, które wymagają działania na szczeblu lokalnym, ale w zakresie ponadgminnym – mówi Rudolf Borusiewicz, sekretarz Związku Powiatów Polskich.
Chodzi zwłaszcza o gospodarkę odpadami, energię odnawialną, ochronę środowiska czy inwestycje związane z poszerzaniem dostępu do internetu.
– Nowe unormowania prawne pozwolą też wszystkim jednostkom samorządu terytorialnego na działanie w ramach tzw. spółek specjalnego przeznaczenia – uważa Jerzy Kwieciński.
Aktualnie w takie przedsięwzięcia angażują się jedynie gminy. Odbywa się to tak, że zarządca majątkiem komunalnym (tzw. inicjator) przekazuje majątek do specjalnie powołanego do tego podmiotu, czyli Spółki Specjalnego Przeznaczenia (SPV). W ten sposób majątek gminy zostaje wyksięgowany z bilansu inicjatora, za który otrzymuje on określoną wartość środków pieniężnych, do SPV, która refinansuje go na rynku kapitałowym. Dzięki nowelizacji takie rozwiązanie będzie mogło zostać zastosowane np. na poziomie powiatu i województwa, które odpowiadają za służbę zdrowia.
– W tej sferze sektor prywatny mógłby naprawdę bardzo dużo zrobić – podkreśla Jerzy Kwieciński.



Konkurencja dla firm

Specjaliści obawiają się, że nowe przepisy mogą stworzyć konkurencję między samorządami a lokalnymi firmami.
– Nowelizacja może być zachętą dla samorządów do wchodzenia na obszary będące domeną sektora prywatnego. Ale wszystko zależy jednak od zdrowego rozsądku władz – mówi Jerzy Kwieciński.
Takich obaw nie mają przedstawiciele Związku Powiatów Polskich.
– Samorząd nie chce i z pewnością nie będzie prowadził działalności konkurencyjnej wobec przedsiębiorców. Nie chcemy wkraczać w obszary, w których z powodzeniem działa sektor prywatny – zapewnia Rudolf Borusiewicz.
Wolą samorządów nie jest bowiem tworzenie spółek konkurencyjnych dla przedsiębiorstw lokalnych.
– Propozycje senatorów mogą pobudzić konkurencję na rynku. Samorząd jednak konkurencję powinien wzmacniać przez aktywizowanie przedsiębiorców, a nie poprzez samo uczestnictwo w gospodarce – uważa Krzysztof Lange.

Zgodnie ze strategią

Zgodnie z projektem gminy, powiatu i województwa podejmą działalność gospodarczą poza sferą użyteczności publicznej, jeśli przedmiot działalności spółki mieści się w katalogu zadań własnych tej jednostki. Ponadto utworzenie lub przystąpienie do spółki będzie musiało zostać przewidziane w strategii rozwoju jednostki samorządu terytorialnego. Nowelizacja ustawy o finansach publicznych, która z nowym rokiem weszła w życie, nakłada na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek przygotowania wieloletniej prognozy finansowej wraz z projektem uchwały budżetowej
27 spółek prawa handlowego działa z udziałem gminy Miasta Gdańska