Zasiedzenie jest sposobem nabycia własności. Posiadacz samoistny nabywa ją po 20 latach nieprzerwanego posiadania nieruchomości. Natomiast uzyskując posiadanie w złej wierze, o zasiedzenie można wystąpić dopiero po 30 latach.

Czy odziedziczony grunt podlega zasiedzeniu

Odziedziczyłam po rodzicach nieruchomość. Nie mogę jednak udowodnić do niej żadnych praw, ponieważ podczas przeprowadzki zaginął akt notarialny, a dla nieruchomości nie jest prowadzona księga wieczysta. Czy mogę wystąpić o zasiedzenie?
Nie
Osoba, która jest właścicielem, nie może domagać się ustalenia przysługującego jej prawa własności w drodze zasiedzenia, uzasadniając to tym, że skoro zaginął akt notarialny, a nieruchomość nie ma księgi wieczystej, to występują trudności z udowodnieniem prawa własności. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 12 września 1974 r., sygn. akt III CRN 189/74 (opublikowanym w Lex Polonica).
Sąd Najwyższy uznał, że skoro zasiedzenie jest jednym ze sposobów nabycia własności, osoba, która jest już właścicielem, nie może na tej drodze domagać się potwierdzenia swoich praw, a także nabyć po raz drugi własności, która już mu wcześniej przysługuje. W takiej sytuacji należy wszcząć postępowanie o odtworzenie zaginionego aktu notarialnego.
Podstawa prawna
• Art. 172 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Czy można zasiedzieć służebność

Czy mogę zasiedzieć ustanowioną na moim gruncie służebność gruntową, która istnieje już 30 lat?
Nie
Orzecznictwo, które ukształtowało się na podstawie obwiązujących przepisów, takiej możliwości nie przewiduje.
W orzeczeniu z 18 marca 1994 r. w sprawie sygn. akt III CZP 28/94 (opublikowanym w Radcy Prawnym nr 4 z 1994 r., str. 76), Sąd Najwyższy uznał, że w drodze zasiedzenia nie można nabyć służebności gruntowej ani prawa użytkowania wieczystego gruntu, ustanowionych na nieruchomości osoby, która chce wystąpić o zasiedzenie. Służebność jest bowiem prawem na rzeczy cudzej.
Służebność gruntowa może zostać nabyta przez zasiedzenie tylko wówczas, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, które umożliwia wykonywanie służebności danego rodzaju.
W dodatku urządzenie to powinien wykonać posiadacz służebności, a nie właściciel nieruchomości, z której posiadacz służebności korzysta. Natomiast nie ma znaczenia, z czyich materiałów to urządzenie zostało wykonane. Taki pogląd Sąd Najwyższy wyraził również w orzeczeniu z 24 maja 1974 r. w sprawie sygn. akt III CRN 94/74, opublikowanym w OSNCP 6/75, poz. 94.
W tej sytuacji samoistny posiadacz może nawet zasiedzieć służebność drogi koniecznej, pod warunkiem że poczynił trwałe i widoczne urządzenie własnym nakładem na nieruchomość sąsiednią. Za trwałe i widoczne urządzenie nie może być uznana droga polna, która powstała na skutek stałego przejeżdżania po tym terenie i jest zaznaczona jedynie koleinami oraz śladami przepędzania bydła. Nie wystarczy też samo wyodrębnienie szlaku drogi z pozostałego obszaru nieruchomości. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 26 listopada 1959 r. w sprawie sygn. akt I CR 516/59 opublikowanym w OSN z 1962 r. nr 1, poz. 8.
Natomiast utwardzone żwirem koleiny drogi stanowią trwałe i widoczne urządzenia gruntowe, ponieważ są efektem świadomego działania ludzkiego (pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z 11 maja 2000 r. w sprawie sygn. akt I CKN 273/00 opublikowanym w Lex Polonica).
Nie wystarczy do stwierdzenia zasiedzenia tylko fakt, że ktoś korzystał z drogi koniecznej urządzonej na nieruchomości sąsiedniej wytyczonej przez jej właściciela albo jego poprzednika prawnego. Tylko samo korzystanie z drogi koniecznej nie daje podstawy do jej zasiedzenia.
Podstawa prawna
• Art. 292 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Czy po 20 latach możliwe jest zasiedzenie

Czy po upływie 20 lat posiadania nieruchomości, której nie jestem właścicielem, mogę wystąpić o jej zasiedzenie?
Tak
Pod warunkiem że o zasiedzenie wystąpi samoistny posiadacz nieruchomości. Natomiast posiadacz, który uzyskał posiadanie w złej wierze, nabywa przez zasiedzenie własność nieruchomości dopiero po upływie 30 lat. Zasady te dotyczą nabycia własności nieruchomości gruntowej, budynkowej i lokalowej, bez względu na rodzaj tej nieruchomości oraz osobę właściciela.
Przedmiotem zasiedzenia jest prawo własności lub użytkowania wieczystego.
Aby doszło do zasiedzenia, posiadanie nieruchomości musi trwać nieprzerwanie przez 20 lub 30 lat. W dodatku posiadać należy przez ten czas zawsze tę samą nieruchomość.
Wyjątek od tej zasady dopuszczany jest tylko wówczas, gdy chodzi o nieruchomość przydzieloną posiadaczowi w wyniku postępowania scaleniowego w zamian za dotychczasową nieruchomość objętą scaleniem.
W takim przypadku przyjmuje się, że nowa nieruchomość zastępuje dotychczasową, którą posiadał uczestnik scalenia w dniu, w którym było ono przeprowadzone. W takim przypadku zasiedzenie biegnie w stosunku do nowej nieruchomości.
Podstawa prawna
• Art. 172 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Czy małoletni właściciel ma szczególne prawa

Dziecko odziedziczyło działkę po dziadkach. Użytkuje ją ciotka, która - jak chyba słusznie podejrzewam - chce wkrótce wystąpić o zasiedzenie. Czy bieg zasiedzenia w przypadku małoletniego właściciela biegnie na innych zasadach?
Tak
Jeżeli zasiedzenie biegnie przeciwko małoletniemu właścicielowi nieruchomości, to wówczas nie może skończyć się ono wcześniej niż po upływie dwóch lat od uzyskania przez niego pełnoletności. Termin zostaje przedłużony o dwa lata nawet wówczas, gdyby samoistny posiadacz nieprzerwanie władał nieruchomością przez 20 lat, bądź przez 30 lat w razie uzyskania posiadania w złej wierze.
Takie uprawnienie przysługuje wszystkim małoletnim właścicielom bez względu na to, czy mają przedstawicieli ustawowych lub czy zostali całkowicie ubezwłasnowolnieni.
Gdyby działka miała kilku współwłaścicieli, a tylko jeden z nich był małoletni, to wówczas bieg zasiedzenia zostaje zawieszony tylko do niego. Natomiast nadal biegnie w stosunku do pozostałych współwłaścicieli, którzy są pełnoletni. Zasada ta ma zastosowanie w razie współwłasności w częściach ułamkowych, natomiast nie ma zastosowania przy współwłasności łącznej. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 8 lipca 1969 r. w sprawie sygn. akt III CZP 41/69 opublikowanym w OSNCP 7-8/70, poz. 121.
Podstawa prawna
• Art. 173 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Czy spadkobierca musi złożyć wniosek

Moi rodzice użytkowali nieprzerwanie ponad 20 lat, jako posiadacze samoistni w dobrej wierze, nieruchomość. Zmarli, zanim wystąpili o zasiedzenie. Jestem ich spadkobiercą ustawowym i mam ustalone przez sąd prawo do spadku. Czy mogę złożyć wniosek o stwierdzenie zasiedzenia przez rodziców?
Tak
Wniosek o stwierdzenie zasiedzenia może złożyć następca prawny posiadaczy samoistnych, na rzecz których sąd orzeknie zasiedzenie. Do zgłoszenia wniosku uprawniony jest każdy zainteresowany. Za takiego zainteresowanego należy uznać syna samoistnych posiadaczy, będącego ich spadkobiercą ustawowym. Jest on zainteresowany tym, jaki majątek wchodzi do masy spadkowej odziedziczony po rodzicach i ma w tym również interes prawny.
Do złożenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia nie stanowi przeszkody nawet fakt, że posiadanie nieruchomości nabytej w drodze zasiedzenia przeszło na inną osobę. Sąd wyda wówczas postanowienie, w którym stwierdzi, kto i kiedy nabył własność tej nieruchomości przez zasiedzenie. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z 3 kwietnia 2003 r. w sprawie sygn. akt V CK 60/03, opublikowanym w OSNC z 2004 r. nr 6, poz. 101.
W tym przypadku sąd stwierdzi, w jakiej dacie rodzice czytelnika nabyli nieruchomość przez zasiedzenie.
Podstawa prawna
• Art. 609 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

Czy potrzebna jest mapa geodezyjna

Składam wniosek o stwierdzenie zasiedzenia. Jakie dokumenty muszę do niego dołączyć. Czy potrzebna jest mapa geodezyjna dla nieruchomości objętej przedmiotem zasiedzenia? Czy sąd może zarządzić ogłoszenie w prasie w celu poszukiwania innych osób zainteresowanych zasiedzeniem tej nieruchomości?
Tak
Do sądu właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości należy złożyć wniosek o zasiedzenie razem z załącznikami. Jeżeli nieruchomość ujawniona jest w księdze wieczystej albo prowadzony jest dla niej zbiór dokumentów, to wówczas do wniosku trzeba dołączyć odpis z księgi wieczystej albo zaświadczenie o stanie prawnym, jaki wynika ze zbioru dokumentów. Wnioskodawca musi również dołączyć mapy nieruchomości sporządzone według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych. Mapa nie jest konieczna tylko wówczas, gdy zasiedzenie obejmuje całą nieruchomość, która ma urządzoną księgę wieczystą.
Potrzebna jest informacja organu podatkowego o posiadaczu nieruchomości oraz osoby, która uiszcza od niej podatek od nieruchomości oraz rolny przez okres objęty wnioskiem. Do wniosku należy dołączyć również wyciąg z ewidencji gruntów.
Nieruchomość trzeba dokładnie we wniosku opisać i oznaczyć, a także wskazać miejsce jej położenia, powierzchnię, oznaczenie geodezyjne, numer księgi wieczystej lub zbioru dokumentów.
Oprócz tego we wniosku wskazuje się wszystkich zainteresowanych zasiedzeniem tej nieruchomości. W razie braku takiej informacji sąd wzywa wszystkich zainteresowanych postępowaniem przez ogłoszenie w prasie.
Podstawa prawna
• Art. 606 i 609 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).