Postępowanie upadłościowe może zostać wszczęte wyłącznie na wniosek dłużnika lub każdego z jego wierzycieli. Natomiast w razie wycofania wniosku jeszcze przed ogłoszeniem upadłości postępowanie zostanie umorzone.
Upadłość może ogłosić przedsiębiorca, który jest osobą fizyczną, prawną albo jednostką organizacyjną mającą zdolność prawną, który prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową, a także m.in. wspólnicy osobowych spółek handlowych, którzy odpowiadają za ich zobowiązania całym swoim majątkiem, oraz wspólnicy spółek partnerskich.

Obowiązki dłużnika

Wniosek o ogłoszenie upadłości składa sam niewypłacalny przedsiębiorca albo każdy z jego wierzycieli. Ma obowiązek złożyć go również każdy ze wspólników w stosunku do zadłużonej firmy działającej w formie spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej. Niedopełnienie tego obowiązku w ciągu dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, spowoduje wyciągnięcie w stosunku do nich konsekwencji cywilnych oraz karnoprawnych.
Gdyby jednak taka spółka znajdowała się już w stanie likwidacji, wówczas z wnioskiem ma prawo wystąpić każdy z likwidatorów.
Natomiast w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć każdy, kto reprezentuje dany podmiot, sam albo z innymi osobami.
Jeżeli dłużnik lub osoby do tego zobowiązane nie złożą wniosku w ciągu dwóch tygodni od dnia, w którym dłużnik stał się niewypłacalny, wówczas poniosą odpowiedzialność za wyrządzoną w ten sposób szkodę. O niewypłacalności dłużnika można mówić wtedy, gdy zaprzestał wykonywania swoich zobowiązań pieniężnych. Ma to miejsce wówczas, gdy nie zapłacił w terminie określonym umową lub ustawą drugiego z kolei zobowiązania. Natomiast gdyby nie uregulował tylko jednego, chociaż bardzo dużego, to wówczas nie można mówić o jego niewypłacalności.
Natomiast dłużnik będący osobą prawną lub jednostką organizacyjną staje się niewypłacalny nawet wówczas, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość majątku, mimo że wykonuje je na bieżąco.

Formalne wymogi wniosku

Wniosku o upadłość nie można napisać w dowolny sposób. Musi spełniać formalne wymogi określone w prawie upadłościowym i naprawczym. Przede wszystkim powinien określać dłużnika, czyli zawierać jego nazwisko, nazwę albo firmę, miejsce zamieszkania albo siedzibę. Gdyby zaś dłużnikiem była spółka osobowa lub osoba prawna, to we wniosku wskazuje się jej reprezentantów lub likwidatorów, a także dane wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia (dotyczy to wyłącznie osobowych spółek handlowych). Oznacza się w nim również miejsce, w którym znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika, oraz wskazuje i uprawdopodabnia okoliczności, które uzasadniają wniosek.
Wniosek musi zawierać informację, czy dłużnik jest uczestnikiem systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych (tej informacji nie musi podawać wierzyciel składający wniosek o upadłość swojego dłużnika) bądź czy jest spółką publiczną.
Natomiast odpis z właściwego rejestru dołącza się do niego wówczas, gdy dłużnik jest do niego wpisany.
We wniosku dłużnik powinien dodatkowo określić, czy wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, czy też obejmującej likwidację jego majątku.
PODSTAWA PRAWNA
● Art. 3, 20–25 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60, poz. 535 z późn. zm.).