UMOWA O WYWÓZ ODPADÓW Firma Alba MPGK z Dąbrowy Górniczej zawarła w umowie niedozwolone postanowienia umowne. Niezgodny z prawem jest paragraf stanowiący, że firma będzie przyjmować zgłoszenia dotyczące nieprawidłowości świadczonych usług w terminie jednego dnia od daty ich wystąpienia.
Gazeta Prawna przeanalizowała umowę w zakresie wywozu odpadów, której autorem jest Alba MPGK z Dąbrowy Górniczej.

Prawo do odstąpienia

Analizując umowę, zwróciliśmy uwagę na jej par. 4 ust. 6. Jego zdanie pierwsze stanowi, że w przypadku nieterminowej zapłaty należności, tzn. dwumiesięcznej zaległości za wywóz odpadów, zleceniobiorca ma prawo wstrzymania wywozu, odebrania pojemników bez konieczności wcześniejszego powiadomienia, obciążenia kosztem odbioru pojemnika oraz naliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie w płatności. Umowa w zakresie wywozu śmieci jest umową wzajemną. Tak więc stosuje się do niej przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zobowiązań, w tym regulujące skutki niewykonania zobowiązań. I tak: art. 491 par. 1 k.c. stanowi, że jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu ciążącego na niej zobowiązania, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni termin do wykonania, z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Oznacza to, że w przypadku przekroczenia przez konsumenta terminu zapłaty za wywóz odpadów firma Alba powinna najpierw wezwać go do zapłaty i dopiero wówczas, gdy konsument nie ureguluje zobowiązania po takim wezwaniu, odstąpić od umowy. Tymczasem w analizowanej umowie znalazł się paragraf, który zwalnia firmę z obowiązku wzywania konsumenta do zapłaty zaległego świadczenia, a ponadto przyznaje jej prawo do odstąpienia od umowy. Ponadto taki sposób działania należy ocenić jako sprzeczny z dobrymi obyczajami, o których mowa w art. 3851 k.c.

Zbyt krótki termin

Kolejnym postanowieniem, które wzbudziło nasze podejrzenia, jest par. 6. Stanowi on, że zgłoszenie nieprawidłowości dotyczące świadczonych usług będzie przyjmowane w terminie jednego dnia od daty jego wystąpienia. Termin jednodniowy na zgłoszenie przez konsumenta reklamacji, czyli zastrzeżeń do wykonanej usługi, jest zbyt krótki. Natomiast jeżeli nieprawidłowości nie zostaną zgłoszone, przedsiębiorstwo nie poniesie odpowiedzialności za nienależyte wykonanie swojego zobowiązania. Tak więc omawiany paragraf należy uznać za niedozwolone postanowienie umowne, o którym mowa w art. 3853 pkt 2 k.c. Przepis ten bowiem stanowi, że takim postanowieniem jest zapis w umowie, który wyłącza lub istotnie ogranicza odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.
Ponadto omawiany paragraf skutkuje tym, że konsument nadal będzie musiał spełniać swoje świadczenie w całości (opłacać rachunki za wywóz śmieci), mimo że firma wykonała swoje zobowiązanie nienależycie. Tak więc par. 6 może zostać oceniony także jako niedozwolone postanowienie umowne z art. 3853 pkt 22. Zgodnie z treścią tego przepisu zapis w umowie jest niezgodny z prawem, jeżeli przewiduje obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta. Arbitralne ustalenie przez firmę tak krótkiego terminu na zgłoszenie nieprawidłowości nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach. Ponadto takie działanie należy uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami.



3 KROKI
Klient, który stwierdzi, że umowa zawiera postanowienia naruszające prawo, powinien:
1 Zwrócić się do firmy o usunięcie niedozwolonych postanowień.
2 Zwrócić się do prezesa UOKiK o zbadanie, czy zapisy w umowie nie naruszają zbiorowych interesów konsumentów.
3 Jeżeli przedsiębiorca nie usunie klauzuli, skierować do sądu pozew o ustalenie, czy postanowienia nie naruszają interesów konsumenta, i stwierdzenie, że nie są dla niego wiążące.
ANALIZA KROK PO KROKU
WĄTPLIWY ZAPIS UMOWY
Zgłoszenia nieprawidłowości dotyczące świadczonych usług będą przyjmowane w terminie jednego dnia od daty jego wystąpienia.
CO TO OZNACZA
Jeżeli konsument stwierdzi, że firma nie wykonuje prawidłowo swojego zobowiązania, musi w przeciągu jednego dnia zgłosić to firmie. Jeżeli przekroczy ten termin, przedsiębiorca nie przyjmie jego reklamacji i nie usunie nieprawidłowości.
CZY JEST ZGODNY Z PRAWEM
NIE Postanowienie nie jest zgodne z prawem, albowiem art. 3853 pkt 2 k.c. stanowi, że niedozwolonym postanowieniem umownym jest takie, które wyłącza lub istotnie ogranicza odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.
REKOMENDACJA DLA KLIENTA
Klient przed podpisaniem umowy powinien zwrócić się do przedsiębiorcy o zmianę tych postanowień umowy, które są sprzeczne z prawem. Jeżeli firma tego nie zrobi, klient powinien rozważyć rezygnację z podpisania umowy.
REKOMENDACJA DLA FIRM
Firma powinna usunąć z umowy te postanowienia, które naruszają prawa klientów.
STANOWISKO SPÓŁKI ALBA MPGK Z DĄBROWY GÓRNICZEJ
Spółka stwierdza, iż wymienione przez Gazetę Prawną postanowienia umowne nie mają charakteru klauzul abuzywnych, ponieważ:
1. Takie postanowienia nie zostały wymienione w rejestrze niedozwolonych postanowień umownych ogłoszonym przez prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
2. Postanowienia te nie mogą być analizowane w oderwaniu od pozostałych postanowień umowy oraz z pominięciem celu, w jakim umowa ta została zawarta.
3. Wspomniane postanowienia w szczególności nie naruszają art. 3853 pkt 2 k.c., ponieważ ani nie wyłączają, ani istotnie nie ograniczają odpowiedzialności spółki względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy z następujących powodów, a mianowicie:
a) Postanowienie par. 4 ust. 6 umowy jest typowym postanowieniem o charakterze ochronnym, którego treść w żaden sposób nie narusza interesów konsumenta. Wstrzymanie wywozu odpadów w sytuacji dwumiesięcznej zaległości w zapłacie jest normalnym działaniem, które Alba MPGK musi podjąć, aby zachować płynność finansową. Za brak dbałości o interesy spółki odpowiedzialność ponosi bowiem jej zarząd, a brak płatności przez konsumentów za świadczone usługi w niektórych rejonach obsługiwanych przez spółkę stanowi wręcz plagę. Z kolei obciążenie konsumenta kosztem odbioru pojemnika oraz dodatkową opłatą za jego ponowne dostarczenie nie stanowi w żadnym przypadku dodatkowego wynagrodzenia dla Alba MPGK, lecz jest jedynie wyrównaniem kosztów (najpierw odbioru pojemnika, a potem jego dostarczenia), które spółka musi ponieść w celu realizacji tych czynności.
b)Postanowienie par. 6 również nie narusza interesów konsumenta, gdyż wskazany w nim termin jest podyktowany charakterem usług realizowanych przez Alba MPGK. Jeżeli bowiem na danej posesji jest realizowanych w danym okresie np. w okresie tygodniowym kilka wywozów odpadów, to taki termin jest wręcz konieczny, aby spółka mogła odpowiednio i szybko zareagować. Gdyby termin był dłuższy, to trudno byłoby już dokładnie ustalić, jakiego wywozu dotyczy konkretna reklamacja. Ponadto w żadnym wypadku przyjęcie takiego terminu nie pozbawia konsumenta prawa dochodzenia roszczeń od Alba MPGK z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.
OPINIE



MONIKA PIECUCH
prawnik z Kancelarii Adwokatów i Radców Prawnych Krystian Ślązak, Arkadiusz Robert Zapiór i Partnerzy
Podczas zawierania umowy o wywóz nieczystości, podobnie jak w przypadku innych porozumień, konsument powinien wykazać się dużą ostrożnością. Także i ten rodzaj kontraktu często zawiera niedozwolone klauzule godzące w dobro konsumenta. Sprzeciw budzą postanowienia uprawniające przedsiębiorcę do podwyższenia wynagrodzenia za świadczoną usługę po zawarciu umowy, w następstwie inflacyjnego wzrostu kosztów działalności przedsiębiorcy, jeżeli jednocześnie przedsiębiorca nie przyznał konsumentowi prawa odstąpienia od umowy. Podobnie zapis pozwalający przedsiębiorcy na zmianę ceny usługi w każdym czasie, po uprzednim powiadomieniu zleceniodawcy, z równoczesnym zastrzeżeniem dopuszczalności powiadomienia o tym w formie ogłoszenia w prasie, radiu lub telewizji. Możliwość zaprzestania świadczenia usługi bez uprzedniego powiadomienia o tym konsumenta także należy uznać za niedozwolone.
WALDEMAR JURASZ
Delegatura UOKiK w Krakowie
Przesłankami determinującymi niedozwolony charakter postanowień wzorca umowy jest ich sprzeczność z dobrymi obyczajami i rażące naruszenie interesów konsumentów. Powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie sądowym, że sprzeczne z dobrymi obyczajami są działania: wykorzystujące niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszające równorzędność stron umowy oraz zmierzające do dezinformacji i wywołanie błędnego przekonania konsumenta co do jego sytuacji faktycznej i obowiązującego stanu prawnego. Z kolei przesłanka naruszenia interesów konsumentów zazwyczaj sprowadza się do niekorzystnego ukształtowania ich sytuacji ekonomicznej. Opisany powyżej charakter będą miały zarówno postanowienia skracające ustawowe terminy dochodzenia roszczeń, zezwalające na rozwiązanie umowy w razie niespełnienia przez konsumenta świadczenia w terminie, bez poinformowania go o takim zamiarze, jak i klauzule przewidujące waloryzację ceny niezależnie od woli konsumenta.
ikona lupy />
Monika Piecuch, prawnik z Kancelarii Adwokatów i Radców Prawnych Krystian Ślązak, Arkadiusz Robert Zapiór i Partnerzy / DGP