Pracownica przebywa w maju na zwolnieniu lekarskim z tytułu opieki nad chorym trzyletnim dzieckiem. Ma prawo do zasiłku opiekuńczego. Jednak w lutym br. zakończyła pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego. Podstawą tego świadczenia przyznanego od 28 września 2019 r. była zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku chorobowego wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w III kw. 2019 r. W podstawie tej nie był przyjęty dodatek stażowy, bo za chorobowe okresy niezdolności do pracy dodatek ten przysługuje, a nie przysługuje za okresy opieki oraz urlopu macierzyńskiego. Podstawa zasiłku chorobowego była ustalona z okresu od marca 2018 r. do lutego 2019 r. i wyniosła 2493,78 zł. Dodatek stażowy w 2018 r. wynosił 5 proc., w 2019 r. 6 proc., a obecnie wynosi 7 proc. płacy zasadniczej 2890 zł. Jak ustalić podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego?

odpowiedź

Prawo do zasiłku opiekuńczego mają osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym zwolnione od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad członkiem rodziny. Zasiłek ten nie wymaga okresu wyczekiwania wynoszącego 30 dni, jak ma to miejsce w przypadku zasiłku chorobowego.
Problemy z dodatkowym zasiłkiem opiekuńczym: Rząd zamierza naprawić przepisy. Czy ZUS do tego czasu wypłaci pieniądze?
Problemy z dodatkowym zasiłkiem opiekuńczym: Rząd zamierza naprawić przepisy. Czy ZUS do tego czasu wypłaci pieniądze?

Zobacz również
Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu w razie opieki nad:
  • dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
‒ nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,
‒ porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
‒ pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym;
  • chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
  • chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat;
  • dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat w przypadku:
‒ porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
‒ pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym;
  • innym chorym członkiem rodziny (np. małżonkiem, rodzicami, rodzeństwem).
Prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dzieckiem przysługuje na równi matce i ojcu dziecka, ale świadczenie wypłaca się tylko jednemu z rodziców – temu, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres.
Warunek pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym wymagany przy ustalaniu prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku powyżej 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny jest spełniony także wówczas, gdy ubezpieczony pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z chorym tylko przez okres choroby.

Limit opieki

Liczba dni zasiłkowych jest ograniczona w stosunku rocznym, w zależności od tego, nad kim jest roztoczona opieka. Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy, nie dłużej jednak niż przez okres:
  • 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi (zarówno w wieku do 8 lat jak i chorymi do 14 lat),
  • 30 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka jest sprawowana nad dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności znacznej,
  • 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad pozostałymi członkami rodziny.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym. To oznacza, że w razie gdy np. chorują dzieci i inni krewni, obowiązuje jeden, wyższy limit. Natomiast w przypadku gdy opieka jest sprawowana wyłącznie nad dziećmi niepełnosprawnymi i pozostałymi członkami rodziny, zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie za okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym.
Powyższe limity dni (60, 30, 14 dni) mają zastosowanie niezależnie od liczby osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki.

Podstawa wymiaru

Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku i przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Do ustalania podstawy wymiaru zasiłku opiekuńczego stosuje się te same zasady, które ustanowiono dla zasiłku chorobowego. Oznacza to, że podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Wynagrodzenie to przychód podlegający składce na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu części składek społecznych finansowanych przez pracownika, potrącanych przez płatnika, łącznie 13,71 proc.
Obowiązuje zasada, zgodnie z którą podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe (art. 43 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa; dalej: ustawa zasiłkowa). Oznacza to, że podstawa poprzednio ustalona dla danego zasiłku zwykle pozostaje bez zmian.
Jeżeli jednak podstawa wymiaru poprzednio pobieranego zasiłku podlegała waloryzacji, to podstawę wymiaru kolejnego zasiłku stanowi kwota przyjęta jako podstawa wymiaru poprzednio pobieranego zasiłku, po waloryzacji.
I tu należy się zatrzymać przy świadczeniu rehabilitacyjnym. Jak wynika z opisu, w lutym 2020 r., czyli przed upływem trzech kalendarzowych miesięcy, pracownica zakończyła pobieranie tego świadczenia. Jego podstawę z kolei stanowiła zwaloryzowana podstawa zasiłku chorobowego. Świadczenie rehabilitacyjne jest przyznawane bezpośrednio po zakończeniu pobierania zasiłku chorobowego, dlatego podstawy nie ustala się na nowo. Jednak dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego podstawa wymiaru zasiłku chorobowego podlega waloryzacji. Dowartościowanie następuje od pierwszego dnia okresu, na który świadczenie zostało przyznane, według zasad opisanych w art. 19 ustawy zasiłkowej, a więc wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w kwartale, w którym przypada pierwszy dzień okresu świadczenia rehabilitacyjnego. W III kw. 2019 r. wskaźnik wynosił 108,1 proc. Należy zaznaczyć, że jeśli podany wskaźnik nie przekracza 100 proc., to podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjmowana do obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego nie podlega waloryzacji.
Waloryzacji dokonuje się tylko raz, tj. pierwszego dnia, od którego zostało przyznane świadczenie rehabilitacyjne. W sytuacji gdy okres, na który przyznano świadczenie, rozpoczął się w kwartale, w którym wskaźnik był niższy niż 100 proc. i nie była przeprowadzona waloryzacja, a uległ przedłużeniu do następnego kwartału, dla którego wskaźnik przekroczył 100 proc., to podstawa wymiaru świadczenia nie ulega podwyższeniu.
Skoro podstawa wymiaru zasiłku chorobowego wyniosła 2493,78 zł (bez dodatku stażowego), a pierwszy dzień świadczenia rehabilitacyjnego przypadł w III kw. 2019 r., kiedy wskaźnik waloryzacji przekroczył 100 proc., podstawę należało odpowiednio podwyższyć do wysokości:
2493,78 zł x 108,1 proc. = 2695,78 zł
Załóżmy, że pracownica ma zwolnienie lekarskie na chore dziecko na okres od 13 do 22 maja (10 dni). Podstawy wymiaru zasiłku opiekuńczego nie ustala się z nowego okresu. W podstawie wymiaru tego zasiłku należy jednak uwzględnić dodatek stażowy, bo zgodnie z przepisami płacowymi pracownica nie zachowuje do niego prawa za okres otrzymywania tego rodzaju zasiłku. Jest to zgodne z zasadą, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku.
Po uwzględnieniu dodatku stażowego wypłaconego pracownicy za poszczególne miesiące okresu przyjętego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku należy ustalić przeciętne miesięczne wynagrodzenie za ten okres i zwaloryzować wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w III kw. 2019 r. [ramka]
Ile do wypłaty
Za okres od marca 2018 r. do lutego 2019 r. dodatek stażowy wypłacony w średniej wysokości wyniósł 128,85 zł według poniższego wyliczenia:
2890 zł x 5 proc. = 144,50 zł; 144,50 zł ‒ 13,71 proc. = 124,69 zł x 10 m-cy = 1246,90 zł
2890 zł x 6 proc. = 173,40 zł; 173,40 zł ‒ 13,71 proc. = 149,63 zł x 2 m-ce = 299,26 zł
1246,90 zł + 299,26 zł = 1546,16 zł
1546,16 zł : 12 m-cy = 128,85 zł
Średnie miesięczne wynagrodzenie 2493,78 zł wraz z dodatkiem 128,85 zł wynosi 2622,63 zł
Podstawa zwaloryzowana:
2622,63 zł x 108,1 proc. = 2835,06 zł
Zasiłek opiekuńczy za 10 dni maja:
2835,06 zł : 30 = 94,50 zł
94,50 zł x 80 proc. = 75,60 zł
75,60 zł x 10 dni = 756 zł
Przyznanie i wypłata zasiłku opiekuńczego następuje na wniosek ubezpieczonego Z-15A w razie opieki nad dzieckiem. Wniosek nie jest wymagany, jeżeli ubezpieczony występuje o zasiłek opiekuńczy za kolejny nieprzerwany okres w związku z opieką nad tym samym dzieckiem albo tym samym chorym członkiem rodziny oraz nie zmieniły się okoliczności podane wcześniej. Niezbędne jest również zwolnienie lekarskie ZUS ZLA.











Kiedy nie przysługuje

Trzeba jednak pamiętać, że nie zawsze zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał, nawet gdy dziecko rzeczywiście jest chore, a rodzic nie wyczerpał limitu. Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje m.in. wtedy, gdy:
  • poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny; z wyjątkiem gdy opieka jest sprawowana nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat;
  • ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia;
  • ubezpieczony wykonuje w okresie sprawowania opieki pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia (traci prawo do zasiłku za cały okres tego zwolnienia);
  • w czasie urlopu bezpłatnego, wychowawczego.
Podstawa prawna
•art. 3 pkt 3, art. 19, art. 32, art. 33‒35, art. 36, art. 41, art. 43 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 870)
•rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 87)
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie przedłużony do 28 czerwca? "Trwają prace"
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie przedłużony do 28 czerwca? "Trwają prace"

Zobacz również