Obywatel polski, który przebywa na stałe w kraju, ma obowiązek zameldować się w miejscu pobytu stałego. Natomiast pod innym adresem może zameldować się na pobyt czasowy.
Każdy Polak, który przebywa w kraju, musi dopełnić obowiązku meldunkowego. Na pobyt stały powinien zameldować się pod oznaczonym adresem w tej miejscowości, w której ma zamiar stale przebywać. Oprócz tego może się również zameldować na pobyt czasowy, nawet w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem, albo w innej miejscowości pod oznaczonym adresem. Zameldowanie nie daje prawa do lokalu, ale tylko potwierdza, że dana osoba w nim przebywa. Służy ono wyłącznie celom ewidencyjnym. Za niedopełnienie obowiązku meldunkowego grozi kara ograniczenia wolności, grzywny albo nagany.

Pobyt czasowy

Osoba zameldowana na pobyt czasowy nie dłuższy niż trzy miesiące nie musi zmieniać miejsca pobytu stałego. Zdarza się jednak w tej samej miejscowości, że ktoś przebywa nieprzerwanie dłużej niż trzy miesiące i jest tam zameldowany tylko na pobyt czasowy. Powinien wówczas zameldować się tam na pobyt stały.
W tym samym
czasie można mieć tylko jedno miejsce pobytu stałego oraz jedno miejsce pobytu czasowego, trwającego ponad trzy miesiące
Dłużej niż przez trzy miesiące na pobyt czasowy mogą być zameldowane osoby:
• zatrudnione poza miejscem pobytu stałego,
• przebywające w innej miejscowości w związku z kształceniem się, leczeniem, wypoczynkiem albo ze względów rodzinnych,
• odbywające czynną służbę wojskową lub osadzone w zakładach karnych, poprawczych, w aresztach śledczych, schroniskach dla nieletnich. W tych przypadkach przyjmuje się, że ktoś przebywa w innej miejscowości wprawdzie dłużej niż trzy miesiące, ale pobyt nie utracił jednak charakteru czasowego.

Pobyt stały

Przed zameldowaniem się na pobyt stały należy wymeldować się z poprzedniego miejsca pobytu stałego i uzyskać zaświadczenie potwierdzające ten fakt. Formalności związane z wymeldowaniem się i zameldowaniem załatwia się w gminie. Aby zameldować się na pobyt stały, trzeba wypełnić i podpisać formularz Zgłoszenie pobytu stałego. Jest on dostępny w gminie. Zgłasza się następujące dane osobowe: nazwisko i imiona, nazwisko rodowe, nazwiska i imiona poprzednie, imiona rodziców, nazwiska rodowe rodziców, stan cywilny, imię i nazwisko małżonka oraz jego nazwisko rodowe, płeć, datę i miejsce urodzenia, obywatelstwo, numer PESEL, adres poprzedniego miejsca pobytu stałego, adres nowego miejsca pobytu stałego, rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości oraz informacje o wykształceniu. Osoby objęte obowiązkiem wojskowym podają dodatkowo: stopień wojskowy, nazwę, serię i numer wojskowego dokumentu osobistego z oznaczeniem wojskowej komendy uzupełnień lub poświadczenie o zgłoszeniu się do rejestracji przedpoborowych.
Dane osobowe przedstawia osoba zobowiązana do zameldowania się na pobyt stały w nowym miejscu pobytu albo członek jej rodziny, opiekun ustawowy albo faktyczny bądź inna osoba.
Należy przedstawić urzędnikowi aktualny dowód osobisty lub inny dokument, pozwalający na ustalenie tożsamości (np. paszport) i przedłożyć zaświadczenie o wymeldowaniu z poprzedniego miejsca pobytu stałego. Osoba niepełnoletnia, która nie ma dokumentu stwierdzającego tożsamość, przedstawia odpis skrócony aktu urodzenia. Z kolei podlegający powszechnemu obowiązkowi obrony przedstawia wojskowy dokument osobisty albo potwierdzenie zgłoszenia się do rejestracji przedpoborowych. W dokumencie zostaną zamieszczone wpisy dotyczące obowiązku meldunkowego.
Oprócz tego należy przedstawić potwierdzenie pobytu w lokalu osoby zgłaszającej pobyt stały, dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu. Natomiast do wglądu pokazuje się tytuł prawny do lokalu, na przykład: umowę cywilnoprawną, wypis z księgi wieczystej, decyzję administracyjną, orzeczenie sądu lub inny dokument poświadczający tytuł prawny do lokalu.

Meldowanie dzieci

Nie zawsze sam zainteresowany musi osobiście meldować się na pobyt stały. Zameldowania noworodka dokonuje z urzędu właściwy organ gminy w miejscowości pobytu stałego matki lub tego z rodziców, u którego dziecko faktycznie przebywa. Noworodek może też zostać zameldowany w miejscu określonym przez sąd opiekuńczy. Formalności dokonuje się na podstawie skróconego aktu urodzenia, który do gminy przekazuje urząd stanu cywilnego. Natomiast nie trzeba wypełniać formularza: Zgłoszenie pobytu stałego.
Przyjmuje się, że zgłoszenie urodzenia dziecka dokonane we właściwym miejscowo urzędzie stanu cywilnego zastępuje jego zameldowanie. Natomiast datą zameldowania dziecka jest data sporządzenia aktu urodzenia.
Z kolei osobę niepełnoletnią na pobyt stały melduje przedstawiciel ustawowy lub inna osoba sprawująca nad nią faktyczną opiekę. Miejscem pobytu stałego jest gmina, w której przebywa zarówno niepełnoletni, jak i jego przedstawiciel ustawowy albo osoba sprawująca nad nim faktyczną opiekę.
Na pobyt czasowy można zameldować się bez konieczności zmiany miejsca pobytu w innej albo w tej samej miejscowości. Należy przy tym przedstawić następujące dokumenty: dowód osobisty (lub inny dokument potwierdzający tożsamość), wojskowy dokument osobisty (gdy osoba meldująca się podlega powszechnemu obowiązkowi obrony). Wypełnia formularz zgłoszenia pobytu czasowego ponad dwa miesiące.
Meldując się na pobyt czasowy trwający ponad trzy miesiące, trzeba jeszcze dodatkowo przedstawić potwierdzenie pobytu w lokalu osoby zgłaszającej pobyt czasowy dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu. Zaś do wglądu należy okazać dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu.
Meldując się na pobyt czasowy należy jednocześnie określić, jak długo będzie on trwał. Wolno też przedłużyć pobyt czasowy w tej samej miejscowości na przykład w razie zmiany adresu. Możliwa jest zmiana pobytu czasowego na stały. Formalności związanych z zameldowaniem należy wówczas dokonać w ciągu następnej doby od zakończenia poprzedniego okresu zameldowania.
Natomiast ustnie można zameldować się na pobyt czasowy trwający do dwóch miesięcy. Formalności dokonuje się w gminie w obecności właściciela lub najemcy lokalu. Aby zameldować się, należy zgłosić swoje dane, okazać dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający tożsamość.
PRZYKŁAD: DŁUŻSZY POBYT ZE WZGLĘDÓW RODZINNYCH
Młodemu małżeństwu urodziło się dziecko. Przyjechała do nich teściowa, zameldowana w innym mieście na pobyt stały, aby opiekować się wnukiem. Teściowa zameldowała się na pół roku na pobyt czasowy. Ze względów rodzinnych przebywa wprawdzie w innej miejscowości dłużej niż trzy miesiące, ale jej pobyt nie utracił charakteru czasowego.
POTWIERDZENIE MELDUNKU
Osoba, która została zameldowana na pobyt stały albo czasowy, ma prawo otrzymać tzw. potwierdzenie zameldowania. Wydane osobom zameldowanym na stałe jest ważne przez dwa miesiące od wystawienia. Natomiast przy pobycie czasowym potwierdzenie jest ważne aż do końca terminu zameldowania.

Wymeldowanie

Aby wymeldować się z miejsca pobytu stałego, należy wypełnić i podpisać formularz: Zgłoszenie wymeldowania z miejsca stałego pobytu. Formalności dopełnia się w gminie właściwej ze względu na dotychczasowe miejsce pobytu, najpóźniej w dniu opuszczenia tego miejsca. Przy wymeldowywaniu się należy zgłosić organowi gminy swoje dane osobowe, które były podane również w momencie meldowania się. Nie podaje się jedynie adresu nowego miejsca pobytu stałego.
Takie same formalności należy dopełnić przy wcześniejszym wymeldowaniu z pobytu czasowego trwającego ponad dwa miesiące. Wymeldowując się jeszcze przed upływem tego terminu, trzeba dopełnić formalności najpóźniej w dniu opuszczenia tego miejsca. Wypełnia się i podpisuje inny formularz czy zgłoszenie wymeldowania z miejsca pobytu czasowego ponad dwa miesiące. Natomiast ustnie w organie gminy można wymeldować się z pobytu czasowego do dwóch miesięcy, jeszcze przed upływem tego okresu.
Jeżeli zameldowany na pobyt stały umrze, to wówczas jego wymeldowanie następuje z urzędu. Robi to gmina na podstawie odpisu skróconego aktu zgonu, przesłanego jej przez urząd stanu cywilnego. Nie trzeba wówczas wypełniać formularza: Zgłoszenie wymeldowania z miejsca pobytu stałego. Zgłoszenie zgonu w urzędzie stanu cywilnego zastępuje wymeldowanie osoby zmarłej.
Ważne!
Na pobyt stały lub czasowy należy się zameldować najpóźniej przed upływem czwartej doby licząc od dnia przybycia do danej miejscowości i przebywania w niej pod tym samym adresem
Podstawa prawna
• Ustawa z 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 993 ze zm.).
• Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 24 grudnia 2002 r. w sprawie zgłaszania i przyjmowania danych niezbędnych do zameldowania i wymeldowania oraz prowadzenia ewidencji ludności i ewidencji wydanych i utraconych dowodów osobistych (Dz.U. nr 236, poz. 1999 ze zm.).