Obowiązujące przepisy zabraniają zawierania takich porozumień, które w rzeczywistości mogłyby przyczynić się do ograniczenia konkurencji. Jakie warunki powinny zostać spełnione, aby umowa agencyjna została zwolniona z tego rodzaju zakazu?
Co do zasady wszelkie porozumienia pomiędzy przedsiębiorcami mające na celu lub których skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, są zakazane. Zakaz wynika z art. 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Warto jednakże wskazać, że nie wszystkie porozumienia są objęte wyżej wspomnianym zakazem. Do wyjątków należy zaliczyć umowy agencyjne, z zastrzeżeniem, iż muszą one spełniać określone warunki.
Generalnie umowa agencyjna powinna być skonstruowana w taki sposób, aby całe lub też przeważające ryzyko gospodarcze i finansowe spoczywało na zleceniodawcy, nie zaś na agencie. Wskazówki co do oceny występowania ryzyka zawarte są w Wytycznych Komisji Europejskiej w sprawie ograniczeń wertykalnych (2010/C 130/01) oraz w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE (sprawa C-217/05 Confederación Espanola de Empresarios de Estaciones de Servicio v. CEPSA).
Dla oceny umowy jako umowy agencyjnej istotne jest, aby prawo własności towarów pozostało przy zleceniodawcy. Dla oceny, czy agent ponosi ryzyko gospodarcze, istotne jest ustalenie m.in., czy agent uczestniczy w kosztach związanych z dostawą/zakupem towarów, w tym kosztach transportu, czy utrzymuje na własny koszt i ryzyko zapasy towarów oraz czy może dokonywać bez dodatkowych opłat zwrotów niesprzedanych towarów. Nadto istotne jest, czy ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za szkody spowodowane przez towar oraz czy obciąża go ryzyko niewykonania umowy przez klientów, z wyłączeniem utraty prowizji. Agent nie może być również zaangażowany finansowo w koszty kampanii reklamowych towarów oraz koszty inwestycji. Wytyczne Komisji Europejskiej nie są wiążące dla prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W praktyce jednak prezes urzędu kieruje się wytycznymi.