Sądy krajowe mogą orzekać o nieważności gwarancji, jeżeli w tej formie przedsiębiorca uzyskał niezgodną z prawem Unii pomoc państwa.
Tak odpowiedział luksemburski Trybunał Sprawiedliwości holenderskiemu sądowi rozpatrującemu sprawę gwarancji udzielonej przez gminę Rotterdam spółce Aerospace NV. Chodziło więc o pomoc publiczną, pomyślaną jako zabezpieczenie udzielonego prywatnej firmie kredytu przez również prywatne towarzystwo finansowe Residex. I – zdaniem TS – nawet jeśli bez udzielonej gwarancji przedsiębiorca nie dostałby kredytu lub pożyczki, sądy krajowe powinny zapewnić odzyskanie kwoty bezprawnie przyznanej pomocy wraz z odsetkami. Skutkiem takiego rozstrzygnięcia powinno bowiem być przywrócenie stanu niezakłóconej konkurencji, czyli sytuacji, w której firma, która uzyskała pomoc, ma takie same szanse na rynku finansowania jak wszyscy inni przedsiębiorcy.
Równie istotny w wypadku bezprawnej pomocy publicznej jest obowiązek określenia jej beneficjentów. W przypadku bowiem gdy ma ona postać gwarancji, korzysta z niej najczęściej nie tylko przedsiębiorca, na rzecz którego została wystawiona, lecz także instytucja kredytująca lub udzielająca pożyczki.
Dla podmiotu uzyskującego gwarancję korzyść jest oczywista – może dostać pieniądze, nawet nie legitymując się wcześniej zdolnością kredytową. Jednocześnie za samą gwarancję albo nie płaci wcale, albo o wiele mniej, niż wynosi rynkowa cena tego rodzaju usługi. Wierzytelność instytucji finansowej zaś – po udzieleniu gwarancji jej klientowi – staje się bez porównania pewniejsza ze względu na zagwarantowanie spłaty przez organ władzy publicznej. Dlatego również kredyto- lub pożyczkodawca może być w takich sytuacjach uznawany za beneficjenta pomocy publicznej. Do sądu krajowego należy przy tym rozstrzygnięcie, czy prawo krajowe nie przewiduje innych, mniej restrykcyjnych, choć równie skutecznych środków przywrócenia równowagi konkurencyjnej niż stwierdzenie nieważności umowy gwarancji.
Chodzi w takich wypadkach również o to, by bezprawnie udzielona pomoc publiczna została w całości odzyskana.
Ważne
Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wiąże w ten sam sposób sąd krajowy, który zwrócił się o interpretację prawa UE, jak i wszystkie inne sądy państw członkowskich, które spotkają się z podobnym problemem. W Polsce beneficjent musi zwrócić pomoc publiczną, jeżeli Komisja Europejska wyda decyzję w tej sprawie
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-275/10, Residex Capital IV CV przeciwko Gemeente Rotterdam.