Notariusz, który poświadcza własnoręczność podpisu na dokumencie, nie ma obowiązku badania jego zgodności z prawem.
Marcin J. zwrócił się do notariusza o poświadczenie własnoręczności podpisu na piśmie sporządzonym w języku obcym. Notariusz odmówił, bo treść dokumentu nie była przetłumaczona na język polski przez tłumacza przysięgłego.
Obowiązki notariusza
Stwierdził, że z ustawy – Prawo o notariacie i o języku polskim wynika, że notariusz ma obowiązek odmówić poświadczenia podpisu pod dokumentem sporządzonym w języku obcym. Dokonując czynności poświadczenia podpisu, notariusz musi zbadać treść dokumentu, gdyż ma obowiązek ustawowy i moralny zabezpieczać słuszne interesy stron. To zaś wymaga, by znał treść dokumentu. Marcin J. wniósł na to zażalenie, w którym wyjaśnił, że jest adwokatem, a dokument sporządzony w języku czeskim jest pełnomocnictwem do działania na terenie Czech. Zgodnie z art. 81 prawa o notariacie notariusz może odmówić wyłącznie dokonania czynności sprzecznej z prawem.
Sąd rozpatrujący zażalenie stwierdził, że sprzeczność z prawem czynności notarialnej jest w literaturze rozumiana szeroko, jako sprzeczność z ogólnie obowiązującymi zasadami porządku prawnego i przepisami prawa o notariacie. Sąd Najwyższy w wyroku z 12 czerwca 2002 r. (III CKN 694/00) wyraził pogląd, że przez użyte określenie „czynność notarialna sprzeczna z prawem” należy rozumieć także taką czynność, która wprawdzie z punktu widzenia prawa jest ważna, ale która skutkiem uchybienia przez notariusza obowiązkom wskazanym w ustawie naraża stronę na niekorzystne skutki i nie realizuje zamierzonego, oczekiwanego przez stronę celu czynności.
Sprzeczność z prawem
Dlatego za czynność notarialną sprzeczną z prawem należy uznać nie tylko taką, która jest prawem zakazana, ale także czynność prawnie wadliwą, faktycznie bezskuteczną albo dla strony niekorzystną. Skoro notariusz nie może dokonać czynności sprzecznej z prawem, należy przyjąć, że może także odmówić dokonania czynności z powodu braku praktycznej możliwości stwierdzenia, czy zachodzi sprzeczność czynności z prawem. Ale czynnościom stron można nadać charakter dokumentu urzędowego jedynie przez akt notarialny.
Charakter urzędowy
W przypadku poświadczenia własnoręczności podpisu charakter urzędowy zostaje nadany tylko podpisowi, a dokument w pozostałym zakresie zachowuje charakter prywatny. Co do zasady nie ma więc powodu, by notariusz odmówił poświadczenia podpisu. Tym bardziej że Marcin J. nie domagał się sporządzenia klauzuli poświadczeniowej w języku obcym. Ale sąd powziął poważne wątpliwości w innej kwestii i w tej zwrócił się do Sądu Najwyższego.
Zapytał, czy notariusz przy dokonywaniu czynności poświadczenia własnoręczności podpisu pod oświadczeniem sporządzonym w języku obcym ma obowiązek badania zgodności z prawem treści złożonego oświadczenia?
W odpowiedzi Sąd Najwyższy podjął uchwałę o następującej treści: Przy dokonywaniu czynności poświadczenia własnoręczności podpisu na dokumencie notariusz nie ma obowiązku badania zgodności z prawem treści tego dokumentu.
SYGN. AKT III CZP 82/10
Ważne!
Za czynność notarialną sprzeczną z prawem należy uznać taką, która jest prawnie wadliwa, faktycznie bezskuteczna albo niekorzystna dla strony